ရေးသားသူ Yun Sandi Nan Mon
ဆေးပညာပိုင်းဆိုင်ရာတည်းဖြတ်သူ Dr. Thurein Hlaing Win
COVID-19 ရောဂါကူးစက်မှုတွေကို ကာကွယ်ဖို့အတွက် အိမ်မှာနေကြ၊ ကာကွယ်နည်းတွေ လိုက်နာနေကြတဲ့ အချိန်မှာ လူတွေသိချင်နေမယ့် မေးခွန်းတစ်ခုကတော့ အစားအသောက်ကနေ ကူးနိုင်လား ဆိုတာပါပဲ။
ဟုတ်တယ်လေ။ ကိုယ်က နှာခေါင်းစည်းတွေတပ်၊ လက်တွေ ခဏခဏဆေး၊ အမျိုးစုံ ဂရုစိုက်ပေမယ့်လည်း ဆိုင်ကဝယ်လာတဲ့ အစားအသောက်တွေကနေ ရောဂါပိုးများ ကူးလာနိုင်သလား စိုးရိမ်မိကြပါလိမ့်မယ်။ အိမ်ကနေ မှာစားတာ၊ မားကတ်တွေမှာ ပြေးဝယ်ထားတာတွေ အတွက် တွေးပူမိပြီပေါ့။
- ကူးနိုင်လား
ဒီတော့ အစားအသောက်ကနေ ကူးနိုင်လား မကူးနိုင်လားဆိုတာ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့(WHO) ရဲ့ ဖော်ပြချက်တချို့ကို ကြည့်ရအောင်။ သူတို့ရဲ့အချက်အလက်တွေအရဆို အစားအသောက် သို့မဟုတ် အစားအသောက်ထုပ်ပိုးမှုကနေ လူတွေကို COVID-19 ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်နိုင်ခြေ သိပ်မရှိနိုင်ပါဘူးတဲ့။
- ဘာလို့လဲ
COVID-19 ဟာ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းရောဂါတစ်ခုဖြစ်ပြီး မူလပထမကူးစက်မှုလမ်းကြောင်းဟာ လူလူချင်းထိတွေ့မှု၊ ရောဂါပိုးရှိသူ ချောင်းဆိုး၊ နှာချေလိုက်တဲ့အခါ ထွက်လာတဲ့ အစက်မှုန်တွေနဲ့ တိုက်ရိုက်ထိတွေ့မှုကတဆင့် ဖြစ်ပါတယ်။
အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာ ရောဂါတွေကို အစားအသောက် သို့မဟုတ် ထုပ်ပိုးမှုကတဆင့် ကူးစက်ပြန့်ပွားတာမျိုး ခုချိန်ထိ အထောက်အထားမတွေ့ရှိရသေးပါဘူး။ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်တွေက အစားအသောက်မှာ မပြန့်ပွားနိုင်ပါဘူး။ ဘာလို့ဆို သူတို့က ပွားများ ပြန့်ပွားဖို့ တိရစ္ဆာန် သို့မဟုတ် လူ့ခန္ဓာကိုယ်တို့လို လက်ခံကိုယ်ခန္ဓာကို လိုအပ်ပါတယ်။
- သတိထားသင့်တာလေးတွေတော့ ရှိနေပါတယ်
ဒီလိုမို့လို့ အစားအသောက်ကနေ မကူးနိုင်ဘူးဟေ့ ဆိုပြီး ဒလီတွေနဲ့ အကြီးအကျယ်ပွဲတော် မတည်ကြပါနဲ့ဦး။ ဆင်ခြင်ရမယ့် အချက်လေးတွေကို မမေ့ဖို့ အရေးကြီးပါတယ်လို့ သတိပေးချင်ပါတယ်။
လတ်တလောလေ့လာတွေ့ရှိချက်တွေအရ COVID-19 ဗိုင်းရပ်စ်ဟာ ပလတ်စတစ်နဲ့ စတီးမျက်နှာပြင် ပေါ်မှာ ၇၂ နာရီအထိ အသက်ရှင်နေနိုင်တယ်၊ ကော့ပါး မျက်နှာပြင်ပေါ်ဆို ၄ နာရီအထိ၊ ကတ်ထူပြားပေါ်မှာဆို ၂၄ နာရီအထိ ရှင်သန်နိုင်ပါတယ်။
(ဒီသုတေသနကို စိုထိုင်းဆနဲ့ အပူချိန် ကန့်သတ်ချိန်ညှိထားတဲ့ ဓာတ်ခွဲခန်းမှာ စမ်းသပ်ခဲ့တာမို့ ပြင်ပပတ်ဝန်းကျင်အနေအထားမှာ တော့ ကွာခြားမှုတချို့ရှိရင် ရှိနိုင်ပါတယ်။)
ဒီလိုမျိုး အစားအသောက် ထုပ်ပိုးမှုမှာ ဗိုင်းရပ်စ်ရှိသူနဲ့ထိတွေ့ထားတဲ့ မျက်နှာပြင်ကို စားသုံးသူက ထိတွေ့မိတဲ့အခါ COVID-19 ပိုးက လက်မှာ ပါလာနိုင်တာပေါ့နော်။ အဲဒီမှာ လက်မဆေးမိ၊ မသန့်စင်မိရင် ဒုက္ခများနိုင်တာပေါ့။
ဒီအပိုင်းမှာ သတိထားရမှာက အစားအသောက် ပြင်ဆင်သူ၊ ပေးပို့သူတွေက ဂရုစိုက်ရမယ့်အပိုင်းနဲ့ ဝယ်သူ၊ စားသုံးသူတွေက သတိထားလိုက်နာရမယ့်အပိုင်းပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
ပြင်ဆင်သူ၊ ပေးပို့သူတွေဘက်က –
- အစားအသောက်ကို ကိုင်တွယ်ထိတွေ့ခြင်း မပြုမီ ကိုယ့်ရဲ့ သန့်ရှင်းမှု၊
- အစားအသောက်နဲ့ပတ်သက်တဲ့ လုပ်ဆောင်မှုတိုင်းမှာ ဘာရောဂါပိုးမှာ ကိုယ့်ဆီက မပြန့်ပွားစေရအောင် တာဝန်ယူမှု (နှာချေ၊ ချောင်းဆိုးတာတွေကို ကာကွယ်မှုတွေ လုပ်တာမျိုး)၊
- အစားအသောက် ပို့တဲ့အခါ လက်သန့်ဆေးရည်၊ ပိုးသတ်ဆေးရည်၊ နှာခေါင်းစည်း စတာတွေ အပြည့်အစုံ ကာကွယ်မှု၊
- ဝယ်သူနဲ့တွေ့တဲ့အခါ အကွာအဝေး စတာတွေကို ဂရုစိုက်သင့်ပါတယ်။
ဝယ်သူတွေဘက်က –
- မားကတ် သို့မဟုတ် ဆိုင်မှာ ပါဆယ်ဝယ်တဲ့အခါ ရောင်းသူနဲ့ အနည်းဆုံး ၃ ပေအကွာမှာနေပါ။
- နှာခေါင်းစည်းတပ်ထားပါ၊ မျက်နှာမပွတ်ပါနဲ့။
- ပြန်လာတာနဲ့ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် သေချာသန့်စင်ပါ။
- ဝယ်လာတဲ့ အစားအသောက်တွေကို ထုပ်ပိုးမှုတွေကို သန့်စင်ပါ။
- လက်သေချာဆေးကြောပြီးမှ စားပါ။
- လာပို့သူနဲ့ ခပ်ဝေးဝေးကနေ လက်ခံယူပါ (ခပ်လှမ်းလှမ်းမှာ ချထားစေခဲ့တာမျိုး)
- နှာခေါင်းစည်းတပ်ပြီးမှ ထွက်လက်ခံယူပါ။
ကိုယ့်ဘက်က အတိုင်းအတာကို လိုအပ်သလောက် ကာကွယ်မှု လုပ်ဆောင်ထားတယ်ဆိုရင် COVID-19 ကူးစက်မှာကို ကြောက်ဖို့ မလိုပါဘူး။ အကောင်းဆုံးကတော့ ကိုယ့်အိမ်မှာ ကိုယ်တိုင်ချက်ပြုတ်စားတာပဲ ဖြစ်ပါတယ်နော်။
