ဇန်နဝါရီလ ၂၃ ၊ ၂၀၂၁

ပြီးခဲ့သည့်အပတ်တွင် တရုတ်ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် လေတပ်မှ ထုတ်ပြန်ခဲ့သော စုဆောင်းရေး ဗီဒီယိုတစ်ခုတွင် J-20 တိုက်လေယာဉ်လေးစီးသည် မုန်တိုင်းထန်သော မိုးကောင်းကင်ကိုဖြတ်ပြီး ပျံတက်နေခြင်းအား တွေ့ရသည်။

အံ့သြဖွယ်ကောင်းသော ဒစ်ဂျစ်တယ်ပုံရိပ်၌ နစ်မြောခြင်းသည် အရေးကြီးသော အချက်တစ်ချက်ဖြစ်သည်။ ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ် တရုတ်ဂျက်လေယာဉ်များသည် ရုရှားအင်ဂျင်များ အစားပြည်တွင်းလုပ် အင်ဂျင်များဖြင့် ပါဝါရရှိမည်ဖြစ်သည်။

J-20 ၏ အင်ဂျင်များအား အစားထိုးရန် ပေကျင်း၏ဆုံးဖြတ်ချက်သည် တရုတ်နိုင်ငံသည် ၎င်း၏မြောက်ပိုင်းအိမ်နီးချင်းနှင့် စစ်ရေးကွာဟချက်ကို လျင်မြန်စွာ လိုက်နေခြင်း၏ နောက်ဆုံးနိမိတ်လက္ခဏာဖြစ်သည်ဟု အစိုးရပိုင် Global Times သတင်းစာက မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။ ဆယ်စုနှစ်ပေါင်းများစွာ တရုတ်သည် ၎င်း၏လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့များအား ခေတ်မီစေရန် ရုရှားလက်နက်များအပေါ် လွန်စွာအားကိုးခဲ့သည်။ သို့သော် တရုတ်သည် ၎င်း၏အင်အားကြီးမားသော ကာကွယ်ရေးနယ်ပယ်ကို တည်ဆောက်ပြီး ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ လက်နက်ဈေးကွက်တွင် မော်စကိုကို စိန်ခေါ်လာသည်နှင့်အမျှ ပြောင်းလဲမှုစတင်ခဲ့သည်။

 အချို့သောအစီအမံများအရ ၎င်းသည်အားသာချက်ရှိနိုင်ပြီး၊ အပြောင်းအလဲများသည် တိုင်းပြည်၏အခြေအနေကို ပြောင်းလဲရန်ခက်ခဲပြီး တစ်ခါတစ်ရံတွင် အဆင်မပြေသော်လည်း ပိုမိုနီးကပ်စွာရှိနေစေသည်။ ဒီဇင်ဘာလတွင် စတော့ဟုမ်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ငြိမ်းချမ်းရေး သုတေသနအင်စတီကျုမှ ထုတ်ပြန်သောအချက်အလက်များအရ တရုတ်သည် ၂၀၁၅ ခုနှစ်မှ ၂၀၁၉ ခုနှစ်အထိ ကမ္ဘာ့နံပါတ် (၂) လက်နက်ထုတ်လုပ်သူအဖြစ် ရုရှားနိုင်ငံထက်သာလွန်ကာ တည်ရှိခဲ့သည်။ အမေရိကန်သည် နံပါတ် (၁) နေရာတွင် တည်ရှိသည်။

၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် ထိပ်တန်းလက်နက်ထုတ်လုပ်သူ ၂၅ ခုအနက် လေးခုမှာ တရုတ်နိုင်ငံဖြစ်သည်ဟု ဦးဆောင်နေသော လက်နက်သုတေသနဌာနမှ တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ထိပ်ဆုံး ၁၀ ခုတွင်ပါဝင်ခဲ့သည့် အဆိုပါ သုံးခုသည် လက်နက်ရောင်းချမှု၏ ၁၆ ရာခိုင်နှုန်းကို ပိုင်ဆိုင်ထားပြီး အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၅၆.၇ ဘီလီယံရရှိခဲ့သည်။ ဆန့်ကျင်ဘက်အားဖြင့် ရုရှားကုမ္ပဏီ နှစ်ခုသာထိပ်ဆုံး ၂၅ ခုတွင် ပါဝင်ခဲ့ပြီး စုစုပေါင်း၏ ၄ ရာခိုင်နှုန်းအောက်သာရှိကာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၃.၉ ဘီလီယံ ရရှိခဲ့သည်။
 
အချို့သော ရုရှားကာကွယ်ရေးနယ်ပယ်မှ အရာရှိများနှင့် လေ့လာသုံးသပ်သူများက SIPRI ၏ တွေ့ရှိချက်များကို ငြင်းဆိုကာ တရုတ်သည် ၎င်း၏ စစ်ရေးနယ်ပယ်နှင့် ပတ်သတ်သော သတင်းအချက်အလက်များအား ထိန်းချုပ်ထားသည့်အတွက် တရုတ်၏ လက်နက်ရောင်းချမှုပမာဏကို တိတိကျကျ တွက်ချက်ရန် မဖြစ်နိုင်ကြောင်း ငြင်းဆိုခဲ့သည်။ SIPRI ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်သည် နိုင်ငံ၏ လက်နက်တင်ပို့မှု အများဆုံးနိုင်ငံဖြစ်သည့် ရှရှားနိုင်ငံ နည်းပညာ ကုမ္ပဏီကြီး Rostec ၏ ထိပ်ဆုံး ၂၅ နေရာတွင် ပါဝင်ခြင်းကို ဆန့်ကျင်ကန့်ကွက်ခြင်းလည်းဖြစ်သည်။

မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ မော်စကိုရှိ လူအနည်းစုက တရုတ်သည် လက်နက်အမြောက်အမြား ထုတ်လုပ်မှုသာမက အရည်အသွေးအရလည်း အလျှင်အမြန် တိုးတက်နေသည်ဟု ငြင်းဆိုကြသည်။

 မော်စကိုအခြေစိုက် အကြံပေးအဖွဲ့ PIR Center မှ အာရှလုံခြုံရေးစီမံကိန်း၏ ဒါရိုက်တာ Vadim Kozyulin က တရုတ်သည် မောင်းသူမဲ့လေယာဉ်များ၊ စစ်သင်္ဘောအချို့နှင့် မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း ကရင်မလင်အတွက် အလွန်ဂုဏ်ယူဖွယ်ဖြစ်ခဲ့သော ဒုံးကျည်များထုတ်လုပ်နိုင်ရေးတွင် ရုရှားနိုင်ငံထက်သာလွန်ကြောင်း Nikkei Asia သို့ပြောကြားခဲ့သည်။

“တရုတ်ဟာ လက်နက်ပုံစံအသစ်တွေကို အလျင်အမြန် ထုတ်လုပ်နေတယ်ဆိုတာ တွေ့ရတယ်၊ တစ်ချိန်က ဆိုဗီယက်ယူနီယံလိုပဲ ၁၀ နှစ် တစ်ကြိမ် မျိုးဆက်သစ်ကိုထုတ်ပေးတယ်။ ဒီအခြေအနေတွေအောက်မှာ ရုရှားနိုင်ငံအတွက် ယှဉ်ပြိုင်ဖို့ အခက်တွေ့လာစေတယ်။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ ငါတို့မှာ လျော့ပဲ လျော့လာတဲ့ ဘတ်ဂျတ်နည်းနည်းပဲရှိတယ်”ဟု သူက ဆိုသည်။

စစ်အေးတိုက်ပွဲလွန် ကာလအများစုအတွင်း ရုရှားသည် တရုတ်နိုင်ငံ၏ အဓိကလက်နက် တင်သွင်းသူဖြစ်သည်။

PLA ၏ ခေတ်မမီတော့ သောလက်နက်များ အဆင့်မြှင့်တင်ရန် ရည်မှန်းချက်ကြီးမားသော စည်းရုံးလှုံ့ဆော်ရေးကို တရုတ်နိုင်ငံက စတင်ခဲ့ချိန်တွင် အိမ်နီးချင်းနှစ်ဦး သည် ၁၉၉၀ နှစ်များ အစောပိုင်းတွင် စတင်ပူးပေါင်းခဲ့သည်။ ပေကျင်းသည် အစပိုင်းတွင် အနောက်နိုင်ငံများအား အဆင့်မြင့်စစ်ရေးနည်းပညာ၏ အရင်းအမြစ်အဖြစ်ရှုမြင်ခဲ့သော်လည်း ၁၉၈၉ ခုနှစ် Tiananmen ရင်ပြင် ဖြိုခွဲမှုနှင့် ပတ်သက်၍ အမေရိကန်နှင့် ဥရောပတို့သည် တရုတ်ကို လက်နက်တင်ပို့မှု ပိတ်ပင်ထားပြီးနောက် ထိုမျှော်လင့်ချက်များ ပျက်ပြားသွားသည်။

မကြာမီတွင် တရုတ်သည် အစားထိုးအဖြစ် ရရှားအား တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ၁၉၉၁ ခုနှစ်တွင် ဆိုဗီယက်ယူနီယံပြိုကွဲခြင်းသည် ရုရှားလက်နက်ထုတ်လုပ်သူများကို ပျက်စီးစေခဲ့သည်။ ပြည်တွင်းစစ်အသုံးစရိတ်များနှင့် နိုင်ငံခြားဖောက်သည်များနှင့် အကျိုးအမြတ်များသည့် စာချုပ်များကဲ့သို့သော ဝင်ငွေရင်းမြစ်ဟောင်းများသည် လျင်မြန်စွာခန်းခြောက်သွားသည်။ ဝယ်သူတစ်ဦးအဖြစ် တရုတ်နိုင်ငံ၏ ပေါ်ထွက်လာမှုသည် ရုရှား၏ အားနည်းနေသော ကာကွယ်ရေးနယ်ပယ်အား များစွာလိုအပ်နေသည့် စီးပွားရေးဘဝကိုပေးခဲ့သည်။

၁၉၉၂ မှ ၂၀၀၇ ခုနှစ်အတွင်း PLA သည် တိုက်ခိုက်ရေးလေယာဉ်များ၊ လေကြောင်းကာကွယ်ရေးစနစ်များ၊ ဖျက်သင်္ဘောများနှင့် ရေငုပ်သင်္ဘောများဝယ်ယူခြင်းများနှင့်အတူ တရုတ်သည် ရုရှားမှ လက်နက် ၈၄ ရာခိုင်နှုန်းကိုတင်သွင်းခဲ့သည်။

မော်စကို၏ ရှုပ်ထွေးမှုများစွာအတွက် ပေကျင်းသည် ရုရှား၏ ဝယ်ယူမှုများကို ပြောင်းပြန်လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။

တရုတ်နိုင်ငံ၏ နောက်ဆုံးပေါ်လက်နက်အချို့ဖြစ်သော အထူးသဖြင့် J-11 ဂျက်တိုက်လေယာဉ်များနှင့် HQ-9 မြေပြင်မှဝေဟင်ပစ်ဒုံးကျည်များသည် ရုရှားမှ ဝယ်ယူခဲ့သော အစောပိုင်းမျိုးကွဲများနှင့် ထပ်တူနီးပါးတူညီနေသည်။ ၂၀၁၉ ခုနှစ်ဒီဇင်ဘာလတွင် Rostec သည် တရုတ်အား ဆယ်စုနှစ်နှစ်ခုနီးပါး ကျယ်ပြန့်သော ရုရှားစစ်ဘက်နည်းပညာများကို တရားမဝင်ကူးယူခဲ့ကြောင်း လူသိရှင်ကြား စွပ်စွဲခဲ့သည်။

ဤစိုးရိမ်မှုများရှိနေသော်လည်း နှစ်နိုင်ငံအကြား လက်နက်ကုန်သွယ်မှုသည် ဆက်၍ တိုးတက်နေခဲ့သည်။ ၂၀၁၄ မှ ၂၀၁၅ အထိ မော်စကိုသည် ပေကျင်းအား S-400 လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးစနစ်၏ တပ်ရင်း ေြာခက်ခုနှင့် ရုရှားနိုင်ငံ၏ အဆင့်အမြင့်ဆုံး လက်နက်အချို့ဖြစ်သော Su-35 တိုက်လေယာဉ် ၂၄ စင်းအား ပေးအပ်ရန် သဘောတူခဲ့သည်။

ယခုတွင် တရုတ်သည် ရုရှားလက်နက်အား မည်မျှကြာကြာ လိုအပ်မည်မှာ မသေချာတော့ပေ။ အနှစ် ၂၀ အတွင်း တရုတ်လက်နက်ကဏ္ဍသည် တိုးတက်လာသော နယ်ပယ်မှ ကမ္ဘာ့အင်အားကြီးအဖြစ် ပြောင်းလဲသွားသည်။ ပေကျင်းသည် ၎င်း၏စစ်ရေးလိုအပ်ချက် အများစုကို ဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်ရုံသာမက ပါကစ္စတန်မှ ဆားဘီးယားအထိ ဖောက်သည်များသို့လည်း တင်ပို့သည်။

လက်နက်ထုတ်လုပ်သူအဖြစ် တရုတ်၏တိုးမြှင့်ခြင်းသည် စစ်အသုံးစရိတ်များ လျင်မြန်စွာ မြင့်တက်လာခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်။ SIPRI ၏အဆိုအရ တရုတ်ကာကွယ်ရေးဘတ်ဂျက်သည် ပြီးခဲ့သည့်ဆယ်စုနှစ်အတွင်း ၈၉ ရာခိုင်နှုန်းတိုးမြှင့်ခဲ့ပြီး ၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၆၁ ဘီလီယံအထိ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ ရုရှားသည် ယခင်က သမ္မတဗလာဒီမာပူတင်လက်အောက်တွင် စစ်ရေးအသုံးစရိတ်များကို တိုးမြှင့်ခဲ့သော်လည်း တိုးမြှင့်မှုမှာ အတော်အတန်နည်းပါးပြီး ၂၀၁၅မှ စ၍ ကာကွယ်ရေးအသုံးစရိတ်များမှာလည်း တဖြည်းဖြည်းကျဆင်းလာခဲ့သည်။

နည်းပညာအင်အားကြီးတစ်ခုအဖြစ် ပေကျင်းပေါ်ထွန်းလာခြင်းသည် အရေးမပါလှပေ။ တရုတ်နိုင်ငံသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အများဆုံး သိပ္ပံနည်းကျသုတေသီပေါင်း ၁.၈၇ သန်းရှိပြီး Huawei၊ Tencent နှင့် ZTE ကဲ့သို့သော အဆင့်မြင့်နည်းပညာကုမ္ပဏီကြီးများလည်း များပြားလာနေသည်။

ပြည်တွင်းနည်းပညာကဏ္ဏကို လှုံ့ဆော်ရန် ကရင်မလင်သည် မကြာသေးမီက ကြိုးပမ်းခဲ့သော်လည်း ရုရှားသည်အလားတူ အောင်မြင်မှု မရရှိခဲ့ပေ။ ကျွမ်းကျင်သူများကသတိပေးသည်မှာ ရုရှားသည် ဉာဏ်ရည်တုကဲ့သို့သော တိုးတက်လာသည့် နည်းပညာများတွင် နောက်ကျနေပြီး ၎င်းသည်ပြောင်းလဲခြင်းမရှိပါက ၎င်း၏ကာကွယ်ရေးနယ်ပယ်သည် တရုတ်နှင့် အမေရိကန်တို့နှင့် လိုက်မှီရန် ခက်ခဲပေလိမ့်မည်။

“ရုရှားမှာ အရပ်ဘက်နဲ့ စစ်ရေးအတွက် အသုံးပြုနိုင်တဲ့ နည်းပညာတွေ ထုတ်လုပ်နိုင်တဲ့ မိုက်ခရိုဆော့ဖ် သို့မဟုတ် ဟွာဝေးတို့လို ကုမ္ပဏီကြီးတွေမရှိဘူး။ အဲဒီအစား၊ အစိုးရကိုယ်တိုင်က အရာအားလုံးကို အကုန်အကျများတဲ့ သေးသေးလေးတွေကနေ ဖန်တီးရမယ်”ဟု PIR Center မှ Kozyulin က ပြောသည်။

တရုတ်သည် ပိုမိုတိုးတက်လာသည်နှင့်အမျှ ရုရှားသည် ပေကျင်းနှင့် လက်နက်များ ပူးတွဲဖန်တီးရန် အခွင့်အလမ်းများကို စတင်ရှာဖွေခဲ့သည်။ ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် နှစ်နိုင်ငံသည် PLA အတွက် နောက်မျိုးဆက် လေးလံသော ဓာတ်လှေကား ၂၀၀ ကျော်အား ၂၀၄၀ အပြီး ဖန်တီး ထုတ်လုပ်ရန် ပူးပေါင်းခဲ့ကြသည်။ မော်စကိုနှင့် ပေကျင်းတွင် နျူးကလီးယာမဟုတ်သော ရေငုပ်သင်္ဘောအသစ်ဖန်တီးရန် စတင်လုပ်ဆောင်နေပြီဟု ရုရှားလက်နက်အရာရှိများက ဖော်ပြခဲ့ချိန်တွင် အခြားသော အကြီးမားဆုံး ပူးပေါင်းမှုကို သြဂုတ်လတွင် ဖော်ပြခဲ့သည်။
 
“ရုရှားဟာ နည်းပညာလွှဲပြောင်းခြင်းနဲ့ စာချုပ်ချုပ်ဆိုခြင်းဆိုင်ရာ အခန်းကဏ္ဏကို ပြောင်းလဲနေတယ်ဆိုတာ ရှင်းပါတယ်။ တရုတ်က သူ့ကိုယ်ပိုင်စနစ်တွေကို လုပ်နိုင်ပေမဲ့ ရုရှားရဲ့ အင်ဂျင်နီယာဆိုင်ရာ အတွေ့အကြုံများစွာနဲ့ အဓိကအစိတ်အပိုင်းများစွာကို တီထွင်နိုင်စွမ်းမရှိသေးပါဘူး”ဟု ဝါရှင်တန်အခြေစိုက် CNA စစ်ရေးသုတေသနစင်တာရှိ ရရှားအစီအစဉ် ဒါရိုက်တာ Michael Kofman ကပြောသည်။

 သို့သော် အခြားကျွမ်းကျင်သူများကမူ ဤသို့သောအစီအစဉ်သည် ရေရှည်တွင် ရေရှည်တည်တံ့နိုင်သည်ကို သံသယဝင်ကြသည်။ SIPRI လက်နက်နှင့် စစ်အသုံးစားရိတ်အစီအစဉ်မှ အကြီးတန်းသုတေသီ Siemon Wezeman က မော်စကိုသည ်တရုတ်နိုင်ငံအား ဝင်စားနေစေရန် နောက်ကျလွန်းသည်ဟု စောဒကတက်ခဲ့သည်။

“ ငါး နှစ်မှ ၁၀ နှစ်အတွင်း ရုရှားတွေက တရုတ်နိုင်ငံကို နည်းပညာပံ့ပိုးသူအဖြစ်ကနေ လုံးဝပျောက်သွားမယ်လို့ မျှော်လင့်ရတယ်။ ရုရှားတွေက နောက်ကျနေပြီး တစ်ချို့ကိစ္စတွေမှာ ဘယ်မှမရောက်တာကြောင့် တရုတ်နည်းပညာမှာ သူတို့တစ်နည်းနည်းနဲ့ ပါဝင်လို့ရမရ စောင့်ကြည့်နေလိမ့်မယ်”ဟု သူကပြောသည်။

 ရေရှည်တွင် တရုတ်သည် ရုရှားလက်နက်ထုတ်လုပ်သူများကို အာဖရိက၊ အရှေ့အလယ်ပိုင်းနှင့် လက်တင်အမေရိကတို့ရှိ သူတို့၏ ရိုးရာဈေးကွက်များမှ မောင်းထုတ်လိမ့်မည်ဟု Wezeman က ပြောကြားခဲ့သည်။ ပေကျင်းသည် မော်စကိုနှင့်မတူပဲ အမြတ်အစွန်းများသည့် စီးပွားရေးသဘောတူညီချက်များနှင့် လက်နက်ရောင်းဝယ်မှုများကို စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများ ချမှတ်နိုင်သည့်အတွက် တရုတ်သည် ဤဈေးကွက်များ၌ ရုရှားနှင့် ယှဉ်ပြိုင်ရန် သာလွန်သည့် အနေအထားကောင်းရှိကြောင်း သတိပေးခဲ့သည်။

“ဒီနိုင်ငံတွေဟာ တရုတ်ကနေ အလားတူ ဒါမှမဟုတ် ပိုကောင်းတဲ့ အရာတစ်ခုခုရရှိနိုင်မယ်ဆိုရင် ရုရှားတွေနဲ့ အတူသွားဖို့အကြောင်းပြချက် မရှိပါဘူး။ တရုတ်က လက်နက်တွေသာမက အခြားဟာတွေ အကုန်လုံးကို ပိုပြီး ကမ်းလှမ်းနိုင်တယ်”ဟု Wezeman ကပြောကြားခဲ့သည်။