အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် ဘာသာတရားအားလုံးသည် တန်းတူညီတူဖြစ်ပြီး ရာစုနှစ်ပေါင်းများစွာ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ဘာသာရေးအရ သဟဇာတရှိစွာ ယှဉ်တွဲနေထိုင်ခဲ့သောကြောင့် မည်သည့်ဘာသာတရားမှ ခြိမ်းခြောက်ခံရခြင်း မရှိကြောင်း နိုင်ငံတော် လုံခြုံရေးအကြံပေး အာဂျစ်ဒိုဗယ်က ဇူလိုင် ၁၁ ရက် ပြောကြားလိုက်သည်။

 “အိန္ဒိယဟာ မတူကွဲပြားမှုများကို လက်ခံရန် အယူဝါဒကွဲများ အစွမ်းကုန်ထွန်းကားရာ နေရာအဖြစ် ဆက်လက် ရပ်တည်နေပါတယ်။ ဘယ်ဘာသာတရားမှ ခြိမ်းခြောက်ခံမနေရပါဘူး” ဟု နယူးဒေလီ မြို့တော်ရှိ အိန္ဒိယအစ္စလာမ်ယဉ်ကျေးမှုဌာနတွင် ကျင်းပသည့် အခမ်းအနားတစ်ခုအတွင်း ဒိုဗယ်က ပြောကြားခဲ့သည်။ ကမ္ဘာ့မွတ်စလင်အဖွဲ့ချုပ် အတွင်းရေးမှူးချုပ် ရှိတ်ခ် ဒေါက်တာ မိုဟာမက်ဘင် အဗ္ဗဒူကာရင်မ် အယ်လ်-အစ်ဆာသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံသို့ ၆ ရက်ကြာ ခရီးစဉ်အတွင်း အဆိုပါ အခမ်းအနားသို့ တက်ရောက်မိန့်ခွန်း ပြောကြားခဲ့သည်။

“ဂုဏ်ယူစရာကောင်းတဲ့ ယဉ်ကျေးမှုထွန်းကားရာ နိုင်ငံတစ်ခုအနေနဲ့ အိန္ဒိယနိုင်ငံဟာ မျက်မှောက်ခေတ် စိန်ခေါ်မှုတွေကို ရင်ဆိုင်ဖြေရှင်းရာမှာ စိတ်ရှည်သည်းခံမှု၊ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှုနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတွေ တိုးမြှင့်သွားမယ်လို့ ယုံကြည်ပါတယ်။ မွတ်စလင် သန်း ၂၀၀ လောက်ရှိပေမဲ့ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုတွေမှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံသားတွေ ပါဝင်ပတ်သက်မှု အင်မတန် နည်းတယ်ဆိုတာ တိုက်ဆိုင်မှုသက်သက် မဟုတ်ပါဘူး” ဟု ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။

 “ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံနဲ့ ဒီမိုကရေစီ မိခင်ကြီးဖြစ်တဲ့ အိန္ဒိယဟာ မတူကွဲပြားမှု အလွန်များပြားတဲ့ နိုင်ငံတစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။ ယဉ်ကျေးမှု၊ ဘာသာရေးနဲ့ ဘာသာစကားတွေဟာ သဟဇာတ ရှိနေပါတယ်။ အားလုံးပါဝင်ခွင့်ရှိတဲ့ ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံတစ်ခုအနေနဲ့ အိန္ဒိယနိုင်ငံဟာ နိုင်ငံသားတွေရဲ့ ဘာသာရေး၊ လူမျိုးရေး၊ ယဉ်ကျေးမှုနောက်ခံတွေကို ထည့်မတွက်ဘဲ ၎င်းတို့အားလုံးအတွက် နေရာပေးနိုင်စွမ်း ရှိခဲ့ပါတယ်” ဟု ဒိုဗယ်က ပြောကြားခဲ့သည်။

အိန္ဒိယရှိ ဘာသာရေး အစုအဖွဲ့ အများအပြားကြားတွင် အစ္စလာမ်ဘာသာသည် ထူးခြား၊ ထင်ရှားသည့် ဂုဏ်ယူစရာ အနေအထားကို ရရှိထားပြီး အိန္ဒိယသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် မွတ်စလင်ဦးရေ ဒုတိယအများဆုံး နေထိုင်ရာနေရာဖြစ်ကြောင်း ဒိုဗယ်က ပြောကြားခဲ့သည်။

 “အရေအတွက်ရ ပြောမယ်ဆိုရင် အိန္ဒိယမှာရှိတဲ့ မွတ်စလင်ဦးရေဟာ အစ္စလာမ်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးအဖွဲ့ (OIC) အဖွဲ့ဝင် ၃၃ နိုင်ကျော်မှာရှိတဲ့ လူဦးရေစုစုပေါင်းနဲ့ အတူတူပဲ ဖြစ်ပါတယ်” ဟု ၎င်းက ဆက်လက် ပြောကြားခဲ့သည်။

“အစ္စလာမ်ဘာသာရဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးနဲ့ ဆွေးနွေးရေးဆိုင်ရာ အယူအဆဟာ ရာစုနှစ်များစွာကြာမြင့်လာခဲ့အခါ ကမ္ဘာကြီးကမိသားစုတစ်စုဖြစ်တယ်ဆိုတဲ့ ရှေးဟောင်း ဟိန္ဒူယဉ်ကျေးမှု အစဉ်အလာနဲ့ အလိုက်သင့် ပေါင်းစည်းသွားခဲ့ပါတယ်” ဟု ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။

"ကမ္ဘာ့အမြင်နဲ့ အယူအဆအမျိုးမျိုး၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ ယုံကြည်ချက်နဲ့ ဓလေ့ထုံးတမ်းမျိုးစုံရဲ့ အပြန်အလှန် ပေါင်းစည်းဖလှယ်မှုတွေကြောင့် အိန္ဒိယဟာ ရှေးပဝေသဏီကတည်းက ကမ္ဘာတစ်ဝန်းရှိ ဘာသာတရားအားလုံးမှ အဖိနှိပ်ခံများအတွက် ခိုလှုံရာ ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်" ဟု ဒိုဗယ်က ပြောကြားခဲ့ပြီး အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေဖြင့် လူမျိုး၊ ဘာသာပေါင်းစုံကို အစဉ်အမြဲ လက်ခံခဲ့ကြောင်း အလေးပေး ပြောကြားခဲ့သည်။

“သမိုင်းကြောင်းအရ အိန္ဒိယဟာ အာရပ် ပြည်နှင်ခံများ၊ ဂျူးများ၊ တိဗက်များ၊ ပါရှန်းများ၊ ရှီယာများ၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသားများ၊ အာဖဂန်များနဲ့ အခြားလူအများအပြားကို လိုလိုလားလား လက်ခံခဲ့ပါတယ်။  ဒီလို အစဉ်အလာရှိတဲ့ နေထိုင်ခွင့်ပေးမှုဓလေ့ဟာ အိန္ဒိယအနေနဲ့ လူမျိုးပေါင်းစုံ၊ ဘာသာပေါင်းစုံ၊ ဘာသာစကားပေါင်းစုံ လူ့အဖွဲ့အစည်းကို နက်ရှိုင်းစွာ အခြေပြုထားတယ်ဆိုတဲ့ သက်သေဖြစ်ပါတယ်” ဟု ဒိုဗယ်က ပြောကြားခဲ့သည်။ 

အိန္ဒိယယဉ်ကျေးမှုတွင် အနုပညာ၊ စာပေ၊ ဗိသုကာပညာ၊ ဟင်းလျာ၊ နည်းပညာ စသည်တို့ ကြွယ်ဝရုံသာမက သာမန်ပြည်သူများတွင် တစ်စိတ်တစ်ဝမ်းတည်းစိတ်ထား ဖော်ဆောင်နိုင်ခဲ့ခြင်းက ပို၍အရေးပါကြောင်း၊  ခေတ်သစ် အိန္ဒိယ လူ့အဖွဲ့အစည်းကို အခွင့်အရေး၊ အခွင့်အလမ်းနှင့် တာဝန်ဝတ္တရား တန်းတူညီမျှမှုတို့ အပေါ်တွင် တည်ဆောက်ထားပြီး ယင်းတန်းတူညီမျှမှုကို မိမိတို့၏ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေနှင့် ဥပဒေက အာမခံထားကြောင်း ဒိုဗယ်က ပြောကြားခဲ့သည်။ 

အကြမ်းဖက်မှုနှင့်ပတ်သက်၍ အစွန်းရောက်ဝါဒနှင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်ဝါဒ စိန်ခေါ်မှုများကြောင့် အိန္ဒိယအနေဖြင့် လုံခြုံရေးကို လျှော့ချ၍ မရကြောင်း ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။

ပြည်တွင်း လုံခြုံရေးနှင့်တည်ငြိမ်ရေးကို ထိန်းသိမ်းရန်နှင့် ပြည်ပလုံခြုံရေးစိန်ခေါ်မှုများကိုလည်း တိုးမြှင့်ကိုင်ကွယ်နိုင်စေရန် အိန္ဒိယအနေဖြင့် အစွန်းရောက်ဝါဒ၊ မူးယစ်ဆေးဝါးနှင့် အကြမ်းဖက်ဝါဒ ဖြန့်ချိနေသည့် လူပုဂ္ဂိုလ်များနှင့် အဖွဲ့အစည်းများအား တိုက်ဖျက်ရာတွင် ဉီးဆောင်လျက်ရှိကြောင်း ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။

အကြမ်းဖက်ဝါဒကို လုံးဝလက်သင့်မခံသော အစိုးရ၏ မူဝါဒနှင့်ပတ်သက်၍ အိန္ဒိယသည်  တာဝန်ယူမှု မြင့်မားသည့် အင်အားကြီးနိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်သော်လည်း အကြမ်းဖက်စခန်းများကို အပြင်းအထန်ဖြိုခွင်းရန် လိုအပ်လာလျှင် မိမိတို့၏ နိုင်ငံတော် အကျိုးစီးပွားအတွက် အကြမ်းဖက်ဝါဒကို အစွမ်းကုန် ချေမှုန်းခဲ့ကြောင်း ဒိုဗယ်က ပြောကြားခဲ့သည်။ 

 “အရင်တုန်းကတော့ နိုင်ငံတွေဟာ သဘောထားကွဲလွဲမှုတွေကို ဖြေရှင်းဖို့ တစ်ဖက်နဲ့တစ်ဖက် တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြတယ်။ ဒါပေမယ့် မိမိတို့ ဝန်ကြီးချုပ်ပြောသလိုပဲ အခုခေတ် စစ်ပွဲခေတ်မဟုတ်တော့ပါဘူး။  လူသားတွေရဲ့ကောင်းကျိုးအတွက် အနာဂတ်မှာ ငတ်မွတ်ခေါင်းပါးမှု၊ ဆင်းရဲမွဲတေမှု၊ မသိနားမလည်မှုနဲ့ လိုချင်တပ်မက်မှုတွေကို တိုက်ဖျက်သွားရမှာဖြစ်ကြောင်းနှင့် ယနေ့ခေတ်တွင် စစ်ပွဲများကို ရှောင်ရှားရန် လိုအပ်ကြောင်း ဒိုဗယ်က ပြောကြားခဲ့သည်။

ရှုပ်ထွေးပွေလီသော ပထဝီနိုင်ငံရေးစိန်ခေါ်မှုများကို ကြုံတွေ့နေရသည့် ယနေ့ကမ္ဘာကြီးတွင် ဘာသာတရားသည် ငြိမ်းချမ်းပြီး သဟဇာတရှိသောခေတ်ကို ဖော်ဆောင်ရန် လူသားမျိုးနွယ်အတွက် မျှော်လင့်ချက်ရောင်ခြည် ဖြစ်သည်။ လူသားများ၏ ပကတိ အလားအလာကို နားလည်ပြီး ဤကမ္ဘာကြီးအား နောင်လာနောက်သားများ အတွက် ပိုမိုနေချင်စဖွယ်ကောင်းသည့် နေရာဖြစ်စေချင်လျှင် မိမိတို့၏ သဘောထားကွဲလွဲမှုများကို ရှေ့တန်းမတင်သင့်ကြောင်း ၎င်းက ထပ်မံပြောကြားခဲ့သည်။ 

ဒါဗယ် မိန့်ခွန်းမပြောကြားမီ ဆော်ဒီအာရေဗျနိုင်ငံတွင် အခြေစိုက်ပြီး ကမ္ဘာတစ်ဝန်းရှိ မွတ်စလင်များကို ကိုယ်စားပြုသည့် ကမ္ဘာ့မွတ်စလင်အဖွဲ့ချုပ်၏ လက်ရှိအတွင်းရေးမှူးချုပ် ဆော်ဒီခေါင်းဆောင် အယ်လ်-အစ်ဆာက မိန့်ခွန်းကို ပြောကြားခဲ့သည်။

မိမိ၏အဖွဲ့အစည်းသည် ဘာသာရေးအသိပညာမြှင့်တင်ရန် ကမ္ဘာတစ်ဝန်းတွင် လုပ်ဆောင်လျက်ရှိကြောင်း ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။

 “ကမ္ဘာပေါ်ရှိ ယဉ်ကျေးမှုတွေကြား ထိပ်တိုက်တွေ့မှုဟာ ရှောင်လွှဲလို့ မရဘူးလို့ ပြောထားတဲ့ အဆိုးမြင်ဝါဒ သီအိုရီ ရှိပါတယ်။ ဒီလို ဖြစ်ပွားရဟာ အချက်နှစ်ချက်ပေါ်မှာ မူတည်ပါတယ်။ ဘာသာတရားနဲ့ ယဉ်ကျေးမှုရယ်ဆိုပြီး ရှိတယ်။ ကုလသမဂ္ဂက ဒီလိုသီအိုရီတွေကို သတိထားမိပြီး ယဉ်ကျေးမှု မဟာမိတ်အဖွဲ့ကို ထူထောင်ထားပါတယ်” ဟု အယ်လ်-အစ်ဆာက ပြောကြားခဲ့သည်။