ဖေဖေါ်ဝါရီ ၂၈

ယူကရိန်းအပေါ် ရုရှ ကျူးကျော်ဝင်ရောက်မှု၏ အတိုင်းအတာက ရှင်းလင်းပြတ်သားလာစဉ် တရုတ်သည် ယခုအခါ ရုရှနှင့် ခပ်ကင်းကင်း ရှိနေစေရန် ကြိုးပမ်းလာနေသည်။ ပဋိပက္ခကို ထိန်းချုပ်၍ မရနိုင်တော့သည့် အခြေအနေသို့ မရောက်စေရေး တားဆီးရန်အတွက် ဘက်ပေါင်းစုံအနေဖြင့် ထိန်းထိန်းသိမ်းသိမ်း လုပ်ဆောင်ရန် အလွန်အရေးကြီးကြောင်း တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဝမ်ယီက ပြောသည်။

တရုတ်၏ အကြီးဆုံးသော နိုင်ငံပိုင်ဘဏ်ကြီး နှစ်ခုထက်မနည်းသည် ယခုအခါ ရုရှ ကုန်ပစ္စည်းများ ဝယ်ယူမှုအတွက် ငွေကြေးထောက်ပံ့ပေးအပ်မှုကို ကန့်သတ်မှုများ လုပ်ဆောင်နေလျက်ရှိသည့်အတွက် ယင်းသည် အမေရိကန်နှင့် ယင်း၏ မဟာမိတ်များ၏ ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုများနှင့် ရင်ဆိုင်တွေ့စဉ် အရေးအကြီးဆုံး မဟာဗျူဟာကျ ပါတနာတစ်ဦးနှင့် စီးပွားရေးဆက်ဆံမှု ထိန်းသိမ်းထားမည် ဆိုသည့် ပေကျင်း၏ ကတိကဝတ်တွင် အကန့်အသတ်များ ရှိနေမှုကို မီးမောင်းထိုးပြနေသည်။

တရုတ်၏ စက်မှုနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်‌ရေးဘဏ် (ICBC) ၏ နိုင်ငံခြားတွင် မှတ်ပုံတင်ထားသော လုပ်ငန်းများသည် ပြည်ပတင်ပို့ရန် အသင့်ဖြစ်နေသည့် ရုရှ ကုန်ပစ္စည်းများ ဝယ်ယူမှုများအတွက် ကန်ဒေါ်လာငွေဖြင့် ငွေလဲလက်မှတ်စာရင်းများ ထုတ်ပေးခြင်းကို ရပ်ဆိုင်းထားသည်ဟု ယင်းကိစ္စနှင့်ပတ်သက်ပြီး သိရှိသူနှစ်ဦးက Bloomberg News ကို ပြောသည်။

ယွမ်ငွေကြေးဖြင့် ငွေလဲလက်မှတ်စာရင်းများကတော့ ဖောက်သည်တချို့အတွက် ရရှိနိုင်နေဆဲဖြစ်ပြီး အကြီးတန်းအမှုဆောင်များထံမှ အတည်ပြုချက်များ ပေးမပေး အပေါ် မူတည်နေကြောင်း အမည်မဖော်လိုသည့် သတင်းရင်းမြစ်များက ပြောသည်။

အမေရိကန်၊ ယူကေနှင့် ဂျပန် အပါအဝင် နိုင်ငံများက ရုရှအပေါ် ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုများ ချမှတ်ခဲ့ပြီး နောက်ထပ် ပိတ်ဆို့ဒဏ်ခတ်မှုများ ထပ်မံချမှတ်နိုင်သည် ဆိုသည့် ထင်ကြေးပေးမှန်းဆချက်များ ထွက်ပေါ်ထားခဲ့ချိန် ယခုကိစ္စ ပေါ်ပေါက်လာခြင်းဖြစ်သည်။

တရုတ်ဘဏ် (Bank of China) သည်လည်း ယင်း၏ ကိုယ်ပိုင် ဘေးအန္တရာယ် အကဲဖြတ်မှုအပေါ် အခြေတည်ပြီး ရုရှ ကုန်ပစ္စည်းများအတွက် ငွေကြေးထောက်ပံ့မှုအပေါ် အထိန်းအချုပ် ပြုလုပ်ထားသည်ဟု အခြားသူတစ်ဦးကလည်း ပြောသည်။ ထိုဘဏ်သည် ရုရှနှင့်ပတ်သက်ပြီး တရုတ်စည်းမျဉ်းထိန်းသိမ်းသူများထံမှ တိကျပြတ်သားသော လမ်းညွှန်ချက် မရရှိသေးကြောင်း လူနှစ်ဦးက ပြောသည်။

တရုတ်ဘဏ်များသည် ရုရှကုမ္ပဏီများနှင့် လူပုဂ္ဂိုလ်များအတွက် ငွေကြေးထောက်ပံ့မှုဆိုင်ရာ အခြားသော ပုံစံများကနေ လက်ရှောင်သွားခဲ့ပြီလား ဆိုသည်နှင့် ယင်းတို့၏ မူဝါဒများ ပြောင်းလဲနိုင်သလား ဆိုသည်မှာ ရှင်းရှင်းလင်းလင်း မရှိသေးပေ။ အကြောင်းမှာ သွင်းကုန်ပို့ကုန် ကုန်ပစ္စည်းများနှင့် ဆက်နွယ်သည့် ငွေလဲလက်မှတ် စာရင်းများက မကြာခဏ ထုတ်ပေးသောကြောင့် ယင်းတို့သည် ဒဏ်ခတ်အရေးယူမှု ခြိမ်းခြောက်မှုကြောင့် ထိခိုက်မည့် ပထမဆုံး အရောင်းအဝယ်များထဲတွင် ပါဝင်မည်ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။

အထက်ပါ အထိန်းအချုပ် အဟန့်အတားများက တရုတ်၏ အကြီးဆုံးသော ဘဏ္ဍာရေး အင်စတီကျူးရှင်းများသာမက သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်မှ စပြီး နိုင်ငံရေးခေါင်းဆောင်များအထိ တွေ့ကြုံနေရသည့် ခက်ခဲစွာနှင့် လိမ္မာ ပါးနပ်စွာ ထိန်းညှိလုပ်ကိုင်နေရမှုကို မီးမောင်းထိုးပြသနေသည်။

တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနသည် ရုရှသမ္မတ ဗလာဒီမာ ပူတင်၏ စွန့်စားလုပ်ကိုင်နေမှုနှင့်ပတ်သက်ပြီး ကမ္ဘာအနှံ့ ပျံ့နှံ့ပေါ်ပေါက်နေသည့် သဘောမကျမှုများကို အကဲဖြတ်ရင်း တစ်ချိန်တည်းမှာပင် ယင်း၏ လေသံကို အလွန်အကျွံမဖြစ်စေရန် အလျင်အမြန် လုပ်ဆောင်ထားခဲ့သည်။

“တရုတ်အနေနဲ့ ယူကရိန်းကိစ္စ ဖြစ်စဉ်တွေကို မလွတ်တမ်း စောင့်ကြည့်နေပါတယ်။ လက်ရှိ အခြေအနေကတော့ တရုတ်ဘက်က မမြင်ချင်တဲ့ အရာပါ” ဟု တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဝမ်ယီက ယူကေ၊ ပြင်သစ်နှင့် အီးယူတို့မှ သံတမန်များနှင့် ဖုန်းခေါ်ဆိုဆွေးနွေးစဉ် ပြောကြားခဲ့သည်ဟု နိုင်ငံပိုင် ဆင်ဟွာသတင်းဌာနက ဖော်ပြသည်။

“သာမန်ပြည်သူတွေရဲ့ အသက်အိုးအိမ်တွေ၊ အဆောက်အအုံ၊ ပစ္စည်းဥစ္စာတွေရဲ့ ဘေးကင်းလုံခြုံမှုကို ထိထိရောက်ရောက် ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ပေးသင့်ပါတယ်။ အထူးသဖြင့် အရွယ်အစားကြီး လူသားချင်းစာနာမှု အကျပ်အတည်းတွေ မဖြစ်အောင် တားဆီးကာကွယ်ရပါလိမ့်မယ်”

အကျပ်အတည်းနှင့်ပတ်သက်ပြီး ၎င်း၏ ပထမဆုံးမှတ်ချက်စကားအဖြစ် တရုတ်သမ္မတ ရှီသည် မစ္စတာ ပူတင်နှင့် ဖုန်းခေါ်ဆိုမှုတစ်ခုအတွင်း ယူကရိန်းနိုင်ငံသားများနှင့် ဆွေးနွေးမှုများကနေတစ်ဆင့် ပြဿနာကို ဖြေရှင်းရန် ပူတင်ကို တိုက်တွန်းထားခဲ့သည်ဟု သတင်းထွက်ပေါ်ခဲ့သည်။

တင်းမာမှုများ အရှိန်မြင့်တက်နေခဲ့စဉ် ပြီးခဲ့သည့်လအတွင်း တရုတ်သည် ရုရှဘက်မှ ရပ်တည်ခဲ့ပြီး မစ္စတာ ရှီသည် ပေကျင်း အိုလံပစ်ပြိုင်ပွဲ၌ မစ္စတာ ပူတင်ကို လက်ခံတွေ့ဆုံခဲ့ကာ ၎င်းတို့၏ ခင်မင်ရင်းနှီးမှုက “အကန့်အသတ်များ မရှိ” ဟု ကြေညာခဲ့သည်။ ထို့ပြင် နေတိုး မဟာမိတ်အုပ်စု၏ တိုးချဲ့မှုနှင့်ပတ်သက်ပြီး မစ္စတာ ပူတင်၏ လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ စိုးရိမ်ပူပန်မှုများကိုလည်း တရုတ်က အတည်ပြုထောက်ခံခဲ့သည်။ ထို့ပြင် ရုရှက ဗီတိုအာဏာသုံး ပယ်ချခဲ့ပြီး ယူကရိန်းအပေါ် ကျူးကျော်မှုကို ပြစ်တင်ရှုတ်ချသည့် ကုလ လုံခြုံရေးကောင်စီ ဆုံးဖြတ်ချက်မူကြမ်းတစ်ရပ် မဲပေးရာတွင်လည်း တရုတ်သည် မဲမပေးဘဲ ကြားနေခဲ့သည်။

အထူးသဖြင့် ကိယက်ဗ်နှင့် အခြားမြို့ကြီးများတွင် ပြင်းထန်သော တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားနေသည်ဆိုသည့် သတင်းများနှင့်အတူ လက်ရှိအချိန်အထိ ရုရှ ကျူးကျော်မှုနောက်ပိုင်း တရုတ်၏ ထုတ်ပြန်ချက်များတွင် စိတ်မသက်မသာဖြစ်မှုများ တိုးလာနေမှုကို ပြသနေသည်။

ဝမ်၏ ယခုနောက်ဆုံး မှတ်ချက်စကားများသည် ဖေဖေါ်ဝါရီ ၂၄ ရက်က စတင်ခဲ့သည့် စစ်ဘက် စစ်ဆင်ရေးနောက်ပိုင်း မဆိုင်းမတွ လုပ်ဆောင်ခဲ့သည့် တင်းမာသော မီဒီယာသတင်းစာရှင်းလင်းပွဲများကနေ လေသံပြောင်းမှုတစ်ခုကို ပြသနေသည်။ တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဟွာချွန်ယင်းက အမေရိကန်အပေါ် အပြစ်တင်ခဲ့ပြီး “ကျူးကျော်ဝင်ရောက်မှု” စကားလုံး အသုံးပြုမှုအတွက် မေးခွန်းထုတ်ခဲ့ကာ စစ်တပ်က မြို့ကြီးများအပေါ် လက်နက်ကြီးဖြင့် တိုက်ခိုက်ခြင်းကနေ ရှောင်ကြဉ်မည် ဆိုသည့် ရုရှ၏ မှတ်ချက်စကားများကို အသားပေးခဲ့သည်။

ဖေဖေါ်ဝါရီ ၂၅ ရက်တွင် တရုတ်သည် ယူကရိန်း၏ အချုပ်အခြာအာဏာနှင့် နယ်မြေပိုင်နက် တည်တံ့ခိုင်မြဲမှုကို ထောက်ခံကြောင်း မစ္စတာ ဝမ်က ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ပြောခဲ့သည်။ ထို့ပြင် ပေကျင်းသည် “သေးငယ်သောနိုင်ငံများနှင့် အလယ်အလတ် နိုင်ငံများ”၏ အကျိုးတရားကို ထောက်ခံသည်ဟု ၎င်းက ပြောသည်။

အမေရိကန်ကို ရည်ရွယ် ဝေဖန်မှုတချို့ လုပ်ဆောင်ရင်း မစ္စတာ ဝမ်က တရုတ်သည် “တာဝန်ခံမှု ရှိသည့် အဓိကနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ” ဖြစ်သည်ဟု ပြောခဲ့သလို ရုရှ ပဋိပက္ခက ကမ္ဘာ့ဒုတိယအကြီးဆုံး စီးပွားရေးနိုင်ငံ၏ ဂုဏ်သတင်းအပေါ် မည်သို့မည်ပုံ ထိခိုက်စေနိုင်သလဲ ဆိုသည်နှင့်ပတ်သက်ပြီး ပေကျင်းအနေဖြင့် စိုးရိမ်ပူပန်ကြောင်း ၎င်းက ထုတ်ဖော်ခဲ့သည်။

“တရုတ်ဟာ ယင်းရဲ့ နိုင်ငံတကာ တာဝန်ဝတ္တရားတွေကို အမြဲတစေ အတိအကျ ဖြည့်ဆည်းလုပ်ဆောင်ထားခဲ့သလို ကမ္ဘာ့ ငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့ တည်ငြိမ်ရေးကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ဖို့အတွက် အပြုသဘောဆောင် အခန်း ကဏ္ဍတစ်ခုကနေ ပါဝင်ထားပါတယ်” ဟု မစ္စတာ ဝမ်က ပြောသည်။

ရုရှသည် တရုတ်အတွက် အဓိကကျသည့် စွမ်းအင်ပေးသွင်းရောင်းချသူဖြစ်သလို တရုတ်သည် ရုရှ၏ ရေနံနှင့် ဓာတ်ငွေ့ ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်ကို ဝယ်ယူသည်။ အမေရိကန်နှင့်အကြား ပထဝီနိုင်ငံ‌ရေး အငြင်းပွားမှုများတွင် အဆိုပါ နှစ်နိုင်ငံသည် ယေဘုယျအားဖြင့် ၎င်းတို့အချင်းချင်းအကြား မဟာမိတ်ပူးပေါင်းကြသည်။ သို့သော် တရုတ်၏ ပို့ကုန်အများအပြားကို ဝယ်ယူပြီး ဒေါ်လာငွေဖြင့် လွှမ်းမိုးထားသည့် နိုင်ငံတကာ ဘဏ္ဍာရေးစနစ်ထဲ ယင်း၏ ဝင်ရောက်မှုကို ထိန်းချုပ်သည့် အနောက်နိုင်ငံများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ရုရှ၏ စီးပွားရေး ဩဇာသက်ရောက်မှုက မှေးမှိန်နေသည်။

တရုတ်၏ အကြီးဆုံးဘဏ်လေးခုသည် ယခင်ကာလအတွင်း အီရန်၊ မြောက်ကိုရီးယားနှင့် ယုတ်စွအဆုံး ဟောင်ကောင်ရှိ အဆင့်မြင့်အရာရှိများအပေါ်ချမှတ်သည့် အမေရိကန်၏ ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုများကို လိုက်နာလုပ်ဆောင်ထားခဲ့ပြီး အကြောင်းမှာ ၎င်းတို့အနေဖြင့် အမေရိကန်ဒေါ်လာဖြင့် အရောင်းအဝယ်ငွေစာရင်းရှင်းမှုစနစ်ကို ဝင်ရောက်ရန် လိုအပ်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်ကြောင်း ယင်းကိစ္စနှင့်ပတ်သက်ပြီး သိရှိသူတစ်ဦးက ပြောသည်။

“တရုတ်ဘဏ္ဍာရေး အင်စတီကျူးရှင်းတွေက ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုတွေကို အလေးအနက်ထား လိုက်နာဆောင်ရွက်ကြပါတယ်” ဟု ဟောင်ကောင်ရှိ Hogan Lovells ဥပဒေအကျိုးဆောင်လုပ်ငန်းမှ ပြည်ပဥပဒေအတိုင်ပင်ခံ ဘန် ကို့စ်ထရီဇီဝါက ပြောသည်။ ၎င်းသည် အမေရိကန် ကုန်သွယ်မှု ကိုယ်စားလှယ်ရုံး၌ အမေရိကန်-တရုတ် အငြင်းပွားမှုများနှင့် ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးမှုများကို ကိုင်တွယ်ခဲ့သူလည်းဖြစ်သည်။

“သူတို့တွေက သူတို့ကိုယ်တိုင် ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့ခံရမှာကို မလိုလားပါဘူး။ သူတို့ဟာ အမေရိကန်ဒေါ်လာနဲ့ အရောင်းအဝယ်တွေမှာ ဝင်လမ်း ဆုံးရှုံးလို့ မဖြစ်ပါဘူး။ ဆိုတော့ ဘယ်လို ပထဝီနိုင်ငံရေး သက်ရောက်မှုတွေပဲ ရှိလာနိုင်နိုင်၊ သူတို့ အဲဒါကို အလွန်အလေးအနက်ထားပြီး စဉ်းစားသွားကြရပါလိမ့်မယ်” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။

ICBC ၊  Bank of China နှင့် တရုတ်ဘဏ်လုပ်ငန်းနှင့် အာမခံလုပ်ငန်း စည်းမျဉ်းထိန်းသိမ်းမှုကော်မရှင်တို့က မှတ်ချက်ပေးရန် ပန်ကြားချက်များကို ချက်ချင်း ဖြေကြားခဲ့ခြင်း မရှိပေ။