မြန်မာနှင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ကို ဝင်ရောက်တိုက်ခတ်တော့မည့် အဆင့်( ၅ )ဆိုင်ကလုန်း မိုခါ

မြန်မာနှင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ကို ဝင်ရောက်တိုက်ခတ်တော့မည့် အဆင့်( ၅ )ဆိုင်ကလုန်း မိုခါ
Photo - AFP

ဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်း မိုခါသည် မြန်မာနှင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၌ ခန့်မှန်းထားသည့် ကုန်းတွင်းပိုင်း ဖြတ်ကျော်ဝင်ရောက်မှု မတိုင်မီ နာရီပိုင်းအလို မေလ ၁၄ ရက်တွင် အဆင့် (၅) အဆင့်ရှိ ဟာရီကိန်းတစ်ခုအဆင့်သို့ ရောက်ရှိခဲ့ပြီး ကမ်းရိုးတန်းဒေသများမှ လူသိန်းချီတို့သည် ဘေးလွတ်ရာသို့ ရွှေ့ပြောင်းနေကြသည်။

မိုခါ မုန်တိုင်းသည် လေတိုက်နှုန်း တစ်နာရီ ၂၅၉ ကီလိုမီတာ သို့မဟုတ် ၁၄၀ knot ရှိကြောင်း အမေရိကန် ပူးတွဲ တိုင်ဖွန်း သတိပေးမှုစင်တာက ပြောပြီး ဆာဖာ ဆင်မ်ဆန် လေတိုက်နှုန်းစကေးအရ အဆင့်( ၅ )ဟာရီကိန်းတစ်ခုနှင့် ညီမျှနေသည်ဟု ပြောသည်။

မိုခါ မုန်တိုင်းသည် ခနော်နီ ခနော်နဲ့ တဲအိမ်များဖြင့် အများအပြား စုဖွဲ့ရှိနေသော ကမ့်စခန်းများတွင် နေထိုင်ကြသည့် ရိုဟင်ဂျာ ဒုက္ခသည် တစ်သန်းနီးပါး ရှိရာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၊ ကော့ဇ်ဘဇား ဒေသနှင့် မြန်မာနိုင်ငံ အနောက်ဘက် ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်း၏ စစ်တွေအကြား ဂရင်းနစ် စံတော်ချိန် ၆ နာရီ ခွဲခန့်တွင် ကုန်းတွင်းပိုင်းသို့ ဝင်ရောက်မည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။

“ခုလောလောဆယ်မှာ လေက ပြင်းသထက် ပြင်းလာနေတယ်” ဟု ကယ်ဆယ်ရေး လုပ်သားတစ်ဦးဖြစ်သည့် ကိုကျော်ကျော်ခိုင်က စစ်တွေမြို့မှ ၂၅ ကီလိုမီတာခန့်အကွာရှိ ကုန်းတွင်းဘက်ကျသည့် ပေါက်တောမြို့မှနေပြီး အေအက်ဖ်ပီကို ပြောသည်။ ထိုနေရာတွင် မုန်တိုင်းကြောင့် ဘေးလွတ်ရာ ရွှေ့ပြောင်းလာသူ လူ ၃,၀၀၀ ခန့် ရောက်ရှိနေကြောင်း ၎င်းက ပြောသည်။

“ယာယီ ခိုလှုံရာစခန်းတွေမှာ ရွှေ့ပြောင်းရောက်ရှိလာသူတွေကို တစ်နပ်စာ ဒါမှမဟုတ် နှစ်နပ်စာအတွက် လုံလောက်တဲ့ အစားအစာတွေ ဖြန့်ဝေပေးထားပါတယ်။ ဒီနေ့မှာတော့ ရာသီဥတု အခြေအနေကြောင့် ကျွန်တော်တို့ အစားအစာတွေ ပို့ပေးနိုင်မယ်လို့ မထင်ပါဘူး”

မုန်တိုင်းအန္တရာယ်မှ ရှောင်တိမ်းရန် လူထောင်ပေါင်းများစွာတို့သည် မေ ၁၃ ရက်က စစ်တွေမြို့မှ ထရပ်ကားများ၊ ကားများနှင့် သုံးဘီးများဖြင့် ထွက်ခွာခဲ့ကြပြီး ပိုမို အမြင့်ပိုင်းကျသော ကုန်းတွင်းပိုင်းဘက်သို့ ဦးတည်ထွက်ခွာကြသည်။ မုန်တိုင်းကြောင့် လှိုင်းအမြင့်မှာ ၃ ဒသမ ၅ မီတာအထိ အမြင့်ဆုံး ရောက်ရှိနိုင်သည်ဟု မိုးလေဝသပညာရှင်များက သတိပေးသည်။

“အစားအစာနဲ့ ချက်ဖို့ ပြုတ်ဖို့ အခြားပစ္စည်းတွေ ယူမလာခဲ့ရလို့ ကျွန်တော်တို့ အဆင်မပြေဘူး” ဟု ကျောက်တော်မြို့ရှိ ယာယီစခန်းတွင် တစ်ညတာဖြတ်သန်းခဲ့သည့် အသက် ၅၇ နှစ်အရွယ် ဦးမောင်ဝင်းက ပြောသည်။ “လာလှူမယ့်သူတွေဆီကနေ အစားအစာတွေကိုပဲ စောင့်ရုံပဲ ရှိတော့တယ်”

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အာဏာပိုင်တို့သည်လည်း ကော့ဇ်ဘဇားရှိ လူပေါင်း ၁၉၀,၀၀၀ နှင့် စစ်တကောင်းရှိ လူ ၁၀၀,၀၀၀ ခန့်ကို ဘေးကင်းရာနေရာသို့ ရွှေ့ပြောင်းပေးထားကြောင်း ဒေသကော်မရှင်နာ အမီနာ ရာမန်က မေ ၁၃ ရက် ညနေပိုင်းတွင် အေအက်ဖ်ပီကို ပြောသည်။

မုန်တိုင်းအရှိန်ကြောင့် မြန်မာ၏ အချက်အချာ ရန်ကုန်မြို့တွင် မိုးရွာသွန်းမှုနှင့် လေတိုက်ခတ်မှုတို့ ရှိနေခဲ့ကြောင်း မြို့နေပြည်သူတို့က မေ ၁၄ ရက်တွင် ပြောသည်။

“အဓိက အရေးပေါ် အခြေအနေ”

အဓိက အရေးပေါ် အခြေအနေ တုံ့ပြန်မှုတစ်ရပ်အတွက် ပြင်ဆင်နေသည်ဟု မြန်မာနိုင်ငံကြက်ခြေနီအသင်းက ပြောသည်။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်တွင် အာဏာပိုင်တို့သည် ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်များ အိမ်များကို အခိုင်အခန့် အသေအချာဆောက်လုပ်ခြင်းအပေါ် တားမြစ်ထားသည်။ ယင်းသည် ရိုဟင်ဂျာများ လွန်ခဲ့သည့် ငါးနှစ်အကြာက လူမဆန်သော မြန်မာစစ်တပ် ဖြိုခွင်းနှိမ်နင်းမှုကြောင့် ထွက်ပြေးခဲ့ကြရသည့် မြန်မာနိုင်ငံသို့ ပြန်ခြင်းထက် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဘက်တွင် အမြဲတစေ အခြေချစေရန် ဆွဲဆောင်မှု ဖြစ်ကောင်းဖြစ်စေနိုင်သည့်အပေါ် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အာဏာပိုင်တို့က စိုးရိမ်နေသည်။

“တာပေါ်လင်စတွေ၊ ဝါးတွေနဲ့ပဲ ဆောက်ထားတဲ့ အိမ်တွေမှာ ကျွန်တော်တို့ နေနေရတယ်” ဟု နယ်စပ်မြို့ တက်ခ်နက်ဖ်မြို့အနီးရှိ နာယာပါရာစခန်းမှ ဒုက္ခသည် အီနမ် အာမက်ဒ်က ပြောသည်။

“ကျွန်တော်တို့ စိုးရိမ်ထိတ်လန့်နေကြရတယ်။ ကျွန်တော်တို့ကို ဘယ်နေရာမှာ ခိုလှုံခွင့်ပေးမလဲ မသိရဘူး”

စခန်းများသည် ယေဘုယျအားဖြင့် ကုန်းတွင်းပိုင်းကျကျတွင် ရှိသော်လည်း အများစုသည် တောင်စောင်းများတွင် ဆောက်ထားသည်ဖြစ်သည့်အတွက် မြေပြိုမှုအန္တရာယ်အပေါ် စိုးရိမ်နေရသည်။

ဆိုင်ကလုန်းကြောင့် မိုးအကြီးအကျယ် ရွာသွန်းစေမည်ဖြစ်သည့်အတွက် မြေပြိုမှုများကို ဖြစ်စေနိုင်သည်ဟု ခန့်မှန်းသူများက တွက်ဆထားသည်။

တာဝန်ရှိသူများသည် ရိုဟင်ဂျာ ဒုက္ခသည်များကို “အန္တရာယ်ရှိသော ဧရိယာများ” မှ ရပ်ကွက်အသင်းတိုက်များနှင့် ကျောင်းများကဲ့သို့ ပိုမိုခိုင်မာသော အဆောက်အအုံများသို့ ရွှေ့ပြောင်းပေးထားသော်လည်း “စခန်းများရှိ ရိုဟင်ဂျာ အားလုံးသည် ဘေးမကင်းဘဲ ဖြစ်နေသည်” ဟု ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၏ ဒုက္ခသည်ဆိုင်ရာ ဒုတိယကော်မရှင်နာ ရှမ်ဆက်ဒ် ဒိုဇာက အေအက်ဖ်ပီကို ပြောသည်။

လူရာနှင့်ချီတို့သည် မုန်တိုင်းလမ်းကြောင်း၏ လက်ယာဘက်ရှိ ဒေသအပန်းဖြေဧရိယာတစ်ခုဖြစ်သော စိန့်မာတင်ကျွန်းသို့ ထွက်ပြေးကြသလို အခြား လူထောင်နှင့်ချီသည် သန္တာကျောက်စွန်းရှိ ဆိုင်ကလုန်း ခိုလှုံရာစခန်းများသို့ ရွှေ့ပြောင်းနေကြသည်။

“ဆိုင်ကလုန်း မိုခါက ဆိုင်ကလုန်း ဆီဒါ နောက်ပိုင်း အားအပြင်းဆုံး မုန်တိုင်းဖြစ်ပါတယ်” ဟု ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် မိုးလေဝသဌာန အကြီးအကဲ အဇစ်ဇာ ရာမန်က အေအက်ဖ်ပီကို ပြောသည်။

၂၀၀၇ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာက ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် တောင်ဘက် ကမ်းရိုးတန်းကို တိုက်ခတ်သည့် ထို ဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်းကြောင့် လူ ၃,၀၀၀ ကျော် သေဆုံးပြီး ဒေါ်လာဘီလီယံများနှင့်ချီ ထိခိုက်ဆုံးရှုံးမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင်းရှိ နေရပ်စွန့်ခွာရသူများ စခန်းများတွင် နေထိုင်သည့် ရိုဟင်ဂျာများသည်လည်း မုန်တိုင်းကို ရင်ဆိုင်ရရန် ရှိနေသည်။

“ကျွန်တော်တို့ တော်တော်လေး စိုးရိမ်နေမိတယ်။ ရေလယ်ဗယ် မြင့်လာရင် ကျွန်တော်တို့ အန္တရာယ် ရှိနိုင်တယ်” ဟု ရခိုင်ပြည်နယ် ကျောက်ဖြုမြို့အနီးမှ အမည်မဖော်လိုသူ ကမ့်စခန်းခေါင်းဆောင်တစ်ဦးက ပြောသည်။

“စခန်းမှာ လူ ၁,၀၀၀ လောက် ရှိတယ်။ အာဏာပိုင်တွေက ကျွန်တော်တို့ကို ဆန်အိတ်တွေ၊ ဆီနဲ့ အသက်ကယ် အင်္ကျီ ငါးခုပဲ ပေးထားတယ်။ ဒေသအာဏာပိုင်တွေက ကျွန်တော်တို့အတွက် ဘာနေရာမှ စီစဉ်မပေးထားဘူး”

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၏ အကြီးဆုံး ပင်လယ်ဆိပ်ကမ်းဖြစ်သည့် စစ်တကောင်းတွင် လှုပ်ရှားလည်ပတ်မှုများ ရပ်ဆိုင်းသွားခဲ့ပြီး ရေယာဉ် သွားလာပို့ဆောင်မှုနှင့် ငါးဖမ်းမှုများ ရပ်ဆိုင်းထားသည်။

မြောက် အတ္တလန္တိတ်ရှိ ဟာရီကိန်းများ သို့မဟုတ် အနောက်မြောက် ပစိဖိတ်ရှိ တိုင်ဖွန်းများနှင့် တူညီသော ဆိုင်ကလုန်းများသည် လူသန်းပေါင်းများစွာ နေထိုင်သော အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ မြောက် ကမ်းရိုးတန်းတွင် ပုံမှန်ဖြစ်နေကျ လူသေဆုံးစေသည့် အန္တရာယ်ရှိသည်။

နောက်ဆုံးရသတင်းတွေကို နေ့စဉ် အခမဲ့ဖတ်ရှုနိုင်ဖို့ သင့် အီးမေးလ်ကို ဒီနေရာမှာ စာရင်းသွင်းလိုက်ပါ။

* indicates required

Mizzima Weekly