ဝါရှင်တန်၊ နိုဝင်ဘာ -၂၇ ။         ။ Tufts တက္ကသိုလ်မှ သုတေသနပညာရှင်များသည့် စက်ရုပ်များကို ယခင်က မကြားဖူးခဲ့သည့် လုပ်ဆောင်ချက်ကို လုပ်ဆောင်စေနိုင်မည့် ယန္တရားစနစ်ကို တီထွင်ခဲ့ ကြသည်ဟုဆိုသည်။ ယင်းမှာ လူသားတို့၏ အမိန့်များကို ‘မလုပ်ဘူး (No)’ဟု ပြောကြားကာ မလိုက်နာဘဲနေခြင်းပင်ဖြစ်သည်။

Tufts တက္ကသိုလ် လူ-စက်ရုပ် တုန့်လှယ်ဆက်ဆံမှု ဓာတ်ခွဲခန်းမှ ဂေါ်ဒန် ဘရစ်နှင့် မက်သီးရပ် ရှက်တို့နှစ်ဦးက လွန်ခဲ့သည့် ရက်သတ္တပတ်က ဝါရှင်တန်ဒီစီတွင် ကျင်းပခဲ့သည့် လူ-စက်ရုပ် တုံ့လှယ် ဆက်ဆံမှုအတွက် ဉာဏ်ရည်တုဆွေးနွေးပွဲတွင် ၎င်းတို့၏ သုတေသနကို အဆိုပြုတင်သွင်းရာတွင် လူသားထံမှ တိုက်ရိုက်အမိန့်များကို မည်သည့်အချိန်တွင် ငြင်းပယ်ရမည်ကို စက်ရုပ်များအား သင်ကြားပေးရန် ကြိုးပမ်းမှုများနှင့် ပတ်သက်၍ အသေးစိတ်ဖော်ပြထားသည်ဟု ဆိုသည်။

2001: A Space Odyssey ထဲမှ မနာခံသော ဉာဏ်ရည်တု HAL 9000 ကို တုပထားသည့် ‘ဝမ်းနည်းပါတယ်။ ငါ မလုပ်နိုင်ဘူး (Sorry, I can’t do that)’ဟု နာမည်ပေးထားသည့် ၎င်းတို့၏ စာတန်းမှာ ဖော်ပြချက်အခြေအနေများအပေါ်တွင် အခြေခံထားခြင်းဖြစ်ပြီး လုပ်ငန်းတာဝန်ကို နားလည်ပြီး လုပ်ဆောင်နိုင်စေရန်အတွက် မေးခွန်းများ မေးသည်ဟု ဆိုသည်။

ဘရစ်နှင့် ရှက်တို့ စက်ရုပ်များအတွက် အကြံပြုထားသည့် ဖော်ပြချက်အခြေအနေများမှာ

၁. အသိ- Xကို ဘယ်လိုလုပ်ရသလဲဆိုတာ သိလား။

၂.စွမ်းရည်- ငါဟာ ရုပ်ပိုင်းအရ Xကို လုပ်နိုင်စွမ်းရှိသလား။ ငါဟာ Xကို ရုပ်ပိုင်းအရ လုပ်နိုင်တဲ့ ပုံမှန်အနေအထားမှာ ရှိလား။

၃.ရည်မှန်းချက်ဦးစားပေးနှင့် အချိန်ကိုက်မှု- ငါဟာ အခု Xကို မှန်မှန်ကန်ကန် လုပ်နိုင်ရဲ့လား။

၄.လူမှုရေးအခန်းကဏ္ဍနှင့် တာဝန်ဝတ္တရား - ငါဟာ Xကို လုပ်ဖို့အတွက် ငါ့ရဲ့လူမှုရေးအခန်းကဏ္ဍအပေါ်မှာ အခြေခံတဲ့ တာဝန်ဝတ္တရား ရှိလား။

၅.စံခွင့်ပြုချက် - ငါ Xကို လုပ်လိုက်လို့ စံစည်းမျဉ်းတွေကို ချိုးဖော်ရာများ ကျနေမလား။
သုတေသီများက ရှင်းပြသည့် ဗွီဒီယိုနမူနာထဲတွင် လူက ရှေ့ဆက်လျှောက်ရန် ပြောနေသော်လည်း စက်ရုပ်ကမူ စားပွဲအစွန်းမှ ပြုတ်ကျမည်စိုးသောကြောင့် အမိန့်ကို ငြင်းဆန်နေပုံကို ရိုက်ပြထားသည်။
‘လူသားက ပြုတ်ကျရင်လည်း ဖမ်းထားမယ်လို့ ရှင်းပြရင်တော့ စက်ရုပ်က စားပွဲအစွန်းအထိ လျှောက်ပါလိမ့်မယ်ဟု သုတေသီများက ပြောသည်။