ဧပြီ ၁၃

ရန်ကုန်စံတော်ချိန် မနက်ကိုးနာရီလောက် အင်တာနက်ရရချင်း သူငယ်ချင်းတယောက်က လှမ်းမေးတယ်။ ကုလလုံခြုံရေးကောင်စီအစည်းအဝေး ဘာထူးလဲတဲ့။ ကျွန်တော်ကလဲ စိတ်ပေါက်ပေါက်နဲ့ အဲအစည်းအ ဝေးတွေ၊ R2P တွေ မျှော်ကိုမနေနဲ့တော့လို့။ လုပ်လိုက်တဲ့အစည်းအဝေးတွေ၊ ထုတ်လိုက်တဲ့ကြေငြာချက် တွေက နည်းနည်းနောနောလား။ နိုင်ငံတကာက စကာလုံးတွေ ပြောင်းပြောင်းပြီး ဝမ်းနည်းကြေကွဲ၊ ဒေါသထွက်၊ ရှုတ်ချနေကြတဲ့အချိန်မှာ မြန်မာပြည်တွင်းမှာတော့ စစ်အာဏာရှင်က လူသတ်ပွဲကြီး ခြိမ့်ခြိမ့် သဲ ကျင်းပနေလေရဲ့။ ကိုယ့်ပြဿနာကို ကိုယ့်ဘာသာကိုယ်ရှင်းမရတော့ နိုင်ငံတကာကို ဒေါပွလာတယ်။ လူ ဘယ်နှစ်ယောက်မပြည့်သေးလို့ ကူးတင်ကြပါဆိုတာတွေကိုလဲ ဂရုဏာဒေါသထွက်လာမိတယ်။ လူတသန်း မဟုတ်ဘူး။ မြန်မာတနိုင်ငံလုံး ရှိသမျှလူတွေ ကူး၊ ရှယ်၊ တင် ကြလို့လဲ ဘာမှမဖြစ်လာဘူး။ 

နိုင်ငံတကာ - အထူးသဖြင့်တော့ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနဲ့ ဥရောပတိုက်ကို မြန်မာအရေးနဲ့ပတ်သက်ပြီး လက်တွေ့ကျတဲ့အကူအညီမရလို့ အပြစ်သာတင်နေရတာ။ တကယ်တမ်းကျတော့ သူတို့မှာလဲ လုပ်စရာက အများကြီး။ သူတို့ဖက်က ကြည့်ရင် မြန်မာစစ်တပ်က လူတွေသတ်နေတာ စိတ်မကောင်းစရာ ကောင်းလှ ပေမယ့် မြန်မာ့အရေးက ပြည်တွင်းရေးသက်သက် ဖြစ်နေတယ်။ မြန်မာစစ်တပ်က လူအင်အားများတာက လွဲရင် တိုက်ရည်ခိုက်ရည်နဲ့ နည်းပညာမှာတော့ ဒေသတွင်းအိမ်နီးချင်း ငါးနိုင်ငံထဲမှာ အဆင်းရဲဆုံး၊ မတိုး တက်ဆုံးဆိုတဲ့ လာအိုကိုတောင် သွားခြောက်လို့ ဟိုကကြောက်မှာမဟုတ်ဘူး။ လက်နက်မဲ့ကိုယ်ပြည်သူ အချင်းချင်းသာ လက်နက်နဲ့ အနိုင်ကျင့်ရဲတဲ့ပုံပဲ။ အမေရိကန်သမ္မတသစ်အနေနဲ့ အခုလောလောဆယ်မှာ အင်မတန် ခေါင်းခဲစရကိစ္စတွေ၊ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုကို မသွယ်၀ိုက်ဘဲ တိုက်ရိုက်ပတ်သက်နိုင်တဲ့ ကိစ္စတွေက အများကြီးပဲ။ အမေရိကန်-မက်ဆီကို နယ်စပ်မှာ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုဖက်ကို ဝင်လာနေ ကြတဲ့ လူအုပ်ကြီးကိစ္စက မငြိမ်းနိုင်တဲ့အပြင် အခုဆို လူကုန်ကူးသူတွေက ကလေးတွေကိုပါ အကာအရံ တွေပေါ်ကနေ ဒီဖက်ကို ပစ်ချ။ ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေးထိုးနေတဲ့နှုန်းက ထင်ထားသလောက် မမြန်။ တိုင်းပြည် စီးပွါးရေးကလဲ ကိုဗစ်အလွန်မှာ ပြန်နလန်ထူအောင် လုပ်ရဦးမယ်။ စစ်ရေးအရဆိုရင် ဥရောပတိုက်က ယူ ကရိန်းနယ်စပ်မှာ ရုရှစစ်တပ်တွေ လွှတ်ထားတာကို အမေရိကန်အပါအဝင် နေတိုးနိုင်ငံတွေက ဘယ်လိုတုံ့ ပြန်ရမလဲ ဆိုတာ ခေါင်းချင်းဆိုင် စဉ်းစားနေကြရ။ ဒီကြားထဲ တရုတ်က အမေရိကန် အကာအကွယ်ပေး ထားတဲ့ ထိုင်ဝမ်ကို ဟိုလိုခြိမ်းခြောက်၊ ဒီလို ခြိမ်းခြောက်လိုက်နဲ့။ 

အဲလိုဆိုတော့ အမေရိကန်ကလဲ မြန်မာ့အရေးကို ကြေငြာချက်တွေ ထုတ်၊ စစ်ဗိုလ်ချုပ်ကြီးတွေကို စီးပွါး ရေးအရေးယူပိတ်ဆို့မှုတွေလုပ်၊ စီဒီအမ်သမားတွေကို ကူညီမယ် ဆိုတာပဲ လုပ်နိုင်တယ်။ အမေရိကန် စစ်တပ်က ရုပ်ရှင်တွေထဲကလို ရန်ကုန်၊ မန္တလေးနဲ့ နေပြည်တော်ထဲ ဝင်လာပြီး စစ်အာဏာရှင်ကို ချေမှုန်း တိုက်ခိုက်ဖို့ကတော့ ၉၉% မဖြစ်နိုင်ဘူး။

ဥရောပတိုက်ဆိုရင်လဲ ကူတော့ ကူညီချင်ပါရဲ့။ သူတို့မှာလဲ သူတို့ပြဿနာနဲ့ သူတို့။ အခုဆို ဥရောပတိုက်မှာ ကိုဗစ်က တကျော့ပြန်ဖြစ်နေပြီ။ ဥရောပနိုင်ငံတွေမှာ ဆေးဝယ်ဖို့ ပိုက်ဆံရှိတယ်။ ဒါပေမယ့် ထုတ်တဲ့ ကုမ္ပ ဏီတွေက အလျင်မှီအောင် မထုတ်ပေးနိုင်ဘူး။ Pfizer နဲ့ Moderna ဆို အမေရိကန်ကုမ္ပဏီတွေ။ အဝေး ကြီးပို့ဖို့မပြောနဲ့။ အမေရိကန်ပြည်တွင်းမှာတောင် အလျင်မမှီလို့ ကမ္ဘာပေါ်မှာ လူဦးရေအချိုးအစားအရ ဆေးအများဆုံးမှာထားတဲ့ ဘေးချင်းကပ်နေတဲ့ ကနေဒါကိုတောင် မယ်မယ်ရရ မရောင်းနိုင်ဘူး။ အဲ ဆေး ၂ မျိုးစလုံးကလဲ အခုအချိန်အထိ ပြဿနာအနည်းဆုံး ဆေးတွေ။ ဥရောပကတော့ ဆွီဒင်နဲ့ ဗြိတိန်နဲ့ ပေါင်း ထုတ်ထားတဲ့ AZ ကို ပဲ အဓိက အားကိုးနေရတယ်။ အဲဆေးကလဲ ပြဿနာအတော်များတယ်လို့ နာမည် ကြီးနေတယ်။ တချို့နိုင်ငံတွေက မသုံးဘဲ ရပ်ထားတယ်။ မျက်စိစုံမှိတ်ပြီး သုံးမယ်ဆိုရင်တောင် ဆေးက ဗြိတိန်မှာတောင် သိပ်မလောက်လို့ အပြင်ကို သိပ်ပေးမရောင်းချင်တော့ ဥရောပသမဂ္ဂနဲ့ ဗြိတိန်နဲ့ အကြီး အကျယ် စကားများကြသေးတယ်။ AZ က ဈေးပေါတော့ တခြားနိုင်ငံတွေကလဲ အတော်ဝယ်ချင်ကြတယ်။ ဥရောပတိုက်ကလဲ ဗြိတိန်ကိုသာ အပြစ်တင်နေတာ။ သူကိုယ်တိုင်လဲ ဥရောပပြင်ပကို အခုလောလောဆယ် မှာ သိပ်မပို့ချင်ပြန်ဘူး။ 

ဥရောပတိုက်မှာ ကိုဗစ်တွေကဖြစ်၊ စီးပွါးတွေက ပျက်။ ခရီးသွားလုပ်ငန်းတွေက ရပ်။ သတင်းထဲမှာ တွေ့ လိုက်သေးတယ်။ ကျွန်းနိုင်ငံလေး မော်လ်တာဆိုရင် သူ့နိုင်ငံကို ဒီနွေရာသီမှာ အနည်းဆုံး ၃ရက် လာလည် မယ်ဆိုရင် သူတို့အစိုးရက လာလည်သူကို အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၀၀ ကျော် ပေးမယ်ဆိုပဲ။ လူမရရအောင် ခေါ်နေရပြီ။ ပြည်တွင်းလုပ်ငန်းတွေ ပျက်ကုန်မှာစိုးလို့။ ယူကရိန်းပြဿနာကတော့ ဥရောပတိုက်ထဲ တည့် တည့်ပဲ။ အမေရိကန်က အဝေးကနေ ပတ်သက်ရတာ။ ဥရောပနိုင်ငံတွေကတော့ သူတို့နဲ့ ခပ်နီးနီးမှာ ရုရှရဲ့ ရန်စတာခံနေရတယ်။ 

ရုရှရော၊ တရုတ်ရောရဲ့ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးမူဝါဒက အရမ်းမောက်မာလွန်းတယ်။ ရုရှသမ္မတ ဗလာဒီ မီယာပူတင်က ဆိုဗီယက်ခေါင်းဆောင်ဟောင်း အာဏာရှင် ဂျိုးဆက်ဖ်စတာလင်လို ဖြစ်ချင်နေသလို တရုတ်သမ္မတက ရှီကျင့်ဖင်ကလဲ သူ့ကိုယ်သူ ကွန်မြူနစ်ခေါင်းဆောင်ဟောင်း ဥက္ကဋ္ဌကြီး မော်စီတုံးလို ပုံ ဖေါ်နေတယ်။ ပူတင်ရော၊ ရှီရော နှစ်ယောက်စလုံးက သူတို့ရဲ့ခေါင်းဆောင်သက်တမ်းတွေကို သေတပန် သက်တဆုံးနီးပါးအထိ ဆွဲဆန့်ထားကြတယ်။ သမ္မတသက်တမ်းတိုးဖို့ သူတို့ဖာသာသူတို့အဆိုပြုတာကိုလဲ သူတို့နိုင်ငံတွေက လွှတ်တော်တွေက တခဲနက်ထောက်ခံပေးကြတယ်။ 

အမေရိကန်နဲ့ ဥရောပနိုင်ငံတွေက ကိုဗစ်ကြောင့် သူတို့နိုင်ငံတွေ စီးပွါးရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ လူမှုရေး၊ ပညာ ရေးတွေ ထိခိုက်နေကြချိန်မှာ ပြည်တွင်းမှာဗိုလ်ကျနေတဲ့ မြန်မာစစ်အာဏာရှင်တွေကို စစ်ရေးအရ ဝင် တိုက်ဖို့ဆိုတာ ဘယ်လိုမှ မဖြစ်နိုင်ဘူး။ မဟာအင်အားကြီးနှစ်နိုင်ငံဖြစ်တဲ့ တရုတ်နဲ့ ရုရှနဲ့က မဖြစ်မနေ ထိပ် တိုက်တွေ့ရနိုင်တဲ့ အနေအထားတွေရှိနေနိုင်တော့ ဒေသဆိုင်ရာလုံခြုံရေးကို မခြိမ်းခြောက်နေတဲ့ မြန်မာ့ အရေးကို ထဲထဲဝင်ဝင်ပါဖို့ဆိုတာ အင်မတန်ခက်လွန်းတယ်။  တခုတော့ရှိတယ်။ မြန်မာပြည်က အမေရိကန် နဲ့ ဥရောပနိုင်ငံတွေနဲ့ စစ်ရေး၊ စီးပွါးရေး အဆက်အစပ်ပတ်သက်လွန်းတယ်ဆိုရင်တော့ တုံ့ပြန်ပုံက ကြေငြာ ချက်တွေနဲ့ စီးပွါးရေးအရေးယူမှုတွေထက် ပိုလာနိုင်တယ်။ အနောက်နိုင်ငံကြီးတွေနဲ့ ပတ်သက်လွန်းနေရင် မြန်မာပြည်မှာ စစ်တပ်ကလဲ ကိုယ့်သေတွင်းကိုယ်တူးပြီး အာဏာသိမ်းဖို့ ကြိုးစားမှာကို မဟုတ်ဘူး။ အခုက တော့ မြန်မာပြည်နဲ့ ထဲထဲဝင်ဝင် ပတ်သက်နေတဲ့နိုင်ငံက အနောက်ဖက်က ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံမဟုတ်ဘဲ ဘ၀ရှင်မင်းတရားကြီးတဖြစ်လဲ သမ္မတကြီး ရှီကျင့်ဖင်အုပ်ချုပ်တဲ့ တရုတ်နိုင်ငံဖြစ်နေတော့ လက်နက်အား ကိုးပြီး ပြည်သူကိုဗိုလ်ကျချင်တဲ့ မြန်မာစစ်တပ်ကလဲ အားတက်သရောနဲ့ လူသတ်ပွဲကြီး ကျင်းပနေပါလေ‌ ရော့လား။ အဖေါ်မကောင်းတော့ ခံလိုက်ရတာ ကျောကော့နေတာပဲ။ 

သူငယ်ချင်းတယောက်ကတော့ ထောက်ပြတယ်။ စစ်တပ်တင်မကဘူးကွတဲ့။ ဘာသာရေးအ သိုင်းအ ဝိုင်းကလဲ ပါလိုက်သေးဆိုပဲ။ သတိထားကြည့်မိတော့ စစ်အာဏာရှင်ကို တော်လှန်နေတဲ့ လူငယ်၊ လူရွယ် တွေကို ကြည့်လိုက်ရင် ဂျင်းဘောင်ဘီလေးတွေ၊ တီရှပ်လေးတွေနဲ့။ လူထုကလူမှုရေး ဒဏ်ခတ်ခံရတဲ့ စစ်အာဏာရှင်ရဲ့ အပေါင်းပါတွေကို ကြည့်လိုက်ရင် မြန်မာဝတ်စုံတွေနဲ့ ဘုရားတကာ၊ ကျောင်းတကာပုံ တွေ။ လူထုကို ဒုက္ခပေးနေတဲ့ အာဏာရှင်အလိုကျ အမျိုးသမီးတချို့ဆို ယဉ်ကျေးလိမ္မာသင်တန်းတွေက ဆရာမတွေလား ထင်ရတယ်။ 

အချိန်ရရင် နန္ဒာသိန်းဇံရဲ့ မိတ်ကောင်းဆွေကောင်းနှင့် ခရီးသွားခြင်း နဲ့ အသွင်သဏ္ဌာန်တို့ နောက်ကွယ်၌ စာအုပ်တွေကို ပြန်ဖတ်ရဦးမယ်။ 

( စာရေးသူသည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၊ ဆန်ဖရန်စစ္စကိုမြို့မှ လူမှုဖူလုံရေးဝန်ထမ်းတဦးဖြစ်သည်။ University of California တွင် သတင်းစာပညာကို လေ့လာခဲ့ပြီး University of San Francisco မှ မဟာဝိဇ္ဇာဘွဲ့ကို ရရှိခဲ့သည်။ ဘာသာရေး၊ လူမျိုးရေး နှင့် နိုင်ငံရေး သုံးပွင့်ဆိုင်ဆက်နွယ်မှုကို အထူးစိတ်ဝင်စားပြီး အာရှတိုက်နှင့် အနောက်နိုင်ငံများ၏ လူမျိုးရေး၊ ဘာသာရေးဆိုင်ရာ ဦးစားပေးမူဝါဒများ affirmative actions ကို စောင့်ကြည့်လေ့လာသူတဦးလည်း ဖြစ်သည်။ )