ပေကျင်း၏ စစ်ရေးစွမ်းရည်များ တိုးပွားလာခြင်းနှင့် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရကျွန်းကို ဆက်လက် သီးခြားထားခြင်းသည်  ထိုင်ဝမ်ကို တရုတ်၏ ကျူးကျော်ခြင်းမှ ကာကွယ်တားဆီးရန် ပိုမိုရှုပ်ထွေး အားနည်းလာသည်ဟု ဒေသဆိုင်ရာကျွမ်းကျင်သူများက ကွန်ဂရက်ကော်မရှင်ကို သတိပေးနေကြသည်။
 
“ရေလက်ကြားဖြတ်ကျော် တားဆီးမှုဟာ ကိုရီးယားစစ်ပွဲနောက်ပိုင်း ဘယ်အချိန်တွေထက်မဆို အခုက အားနည်းနေတာ”ဟု စတန်းဖို့ဒ်တက္ကသိုလ်မှနိုင်ငံတကာလေ့လာရေးဌာန Freeman Spogli အင်စတီကျုမှ တရုတ်စစ်ရေးပေါ်လစီကို အထူးပြုသည့် ကျွမ်းကျင်သူ Oriana Skylar Mastro က ပြောသည်။ သူမသည် ထိုင်ဝမ်အား ပေကျင်း၏ အနာဂါတ် တိုက်ခိုက်မှုကို ကာကွယ်ရန် ရည်ရွယ်သည့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ အဟန့်အတားမူဝါဒများကို စစ်ဆေးနေသော အမေရိကန်-တရုတ် စီးပွားရေးနှင့် လုံခြုံရေးပြန်လည်ဆန်းစစ်ခြင်း ကော်မရှင်ရှေ့တွင် ဖေဖော်ဝါရီ ၁၈ ရက်က ပြုလုပ်သော ကြားနာမှုတွင် ပြောခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

“တရုတ်၏ဘက်တွင် အထင်ကြီးဖွယ် စစ်ရေးခေတ်မီမှု၊ တရုတ်၏ ဒေသတွင်းကျူးကျော်မှုကို တန်ပြန်ရန် ခိုင်မာသည့် ညွန့်ပေါင်းများကို တည်ဆောက်ရန် အမေရိကန်၏ ပျက်ကွက်မှုနှင့် တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်၏ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးရည်မှန်းချက်တို့ အားလုံးသည် အင်အားကိုပိုမိုအသုံးပြုခြင်း၏ အကျိုးကျေးဇူးများမှာ ကုန်ကျစရိတ်များထက် မြင့်မားလာသဖြင့် ပေကျင်းအတွက် အခြေအနေတစ်ခု ဖန်တီးရန် အားလုံးပေါင်းစည်းခဲ့ကြသည်” ဟု သူမကဆက်ပြောသည်။
 
ထိုင်ဝမ်ခေါင်းဆောင်သည် တရုတ်ထံမှ လွတ်လပ်ရေးကို တရားဝင်ကြေညာခဲ့သည်ဆိုပါက ကြေညာချက်ကို ပြန်ပြောင်းရန်နှင့် ကျွန်းအားသိမ်းယူရန် ကြိုးပမ်းမှုအနေဖြင့် ထိုင်ဝမ်ရေလက်ကြားကို ဖြတ်၍ ရေကြောင်းကျူးကျော်မှုအားဖြင့် တုံ့ပြန်ခံရနိုင်ပြီး လူဦးရေ ၂၄ သန်းနီးပါး၏ ဒီမိုကရေစီဖြစ်သည့် ထိုင်ဝမ်အပေါ် အကြီးမားဆုံး စစ်ရေးပဋိပက္ခ ဖြစ်နိုင်လိမ့်မည်ဟု ယခင်က ယူဆခဲ့သည်။ သို့သော် အချိန်ကာလ ပြောင်းလဲသွားခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။

“အခု အကြီးဆုံး ခြိမ်းခြောက်မှုကတော့ ပေကျင်းအစိုးရက ဝါရှင်တန်နဲ့ တိုင်ပေရဲ့ ပေါ်လစီတွေ၊ လုပ်ရပ်တွေကို အာရုံမစိုက်ဘဲ ပြန်လည်ပေါင်းစည်းရေးကို အတင်းအကြပ် စစ်ဆင်ရေးတစ်ခု လုပ်လိမ့်မယ်ဆိုတာလို့ ကျွန်တော်ယုံကြည်ပါတယ်” ဟု Mastro ကပြောကြားခဲ့သည်။

တရုတ်စစ်တပ်သည် ထိုင်ဝမ်ကို တစ်နှစ် နှစ်နှစ်အတွင်း သိမ်းပိုက်နိုင်စွမ်းရှိလိမ့်မည်ဟု ရှီက နိဂုံးချုပ်လိမ့်မည်ဟု တရုတ်စစ်ဘက်ခေါင်းဆောင်များက ယုံကြည်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပြီး ၎င်းရည်မှန်းချက်မှ ငါးနှစ် သို့မဟုတ် ထိုထက်ပို၍ ဖြစ်နိုင်ဖွယ်ရှိသည်ဟု အချို့သော အနောက်တိုင်း လေ့လာသုံးသပ်သူများက ပြောကြားခဲ့သည်။
 
သို့ရာတွင်  ထိုတွေ့ရှိချက်မှ မျှော်လင့်ရသည်မှာ ရှီအနေဖြင့် ကျူးကျော်ရန် အခွင့်အလမ်း အခိုက်အတန့်ကို စောင့်ဆိုင်းနေဖွယ်ရှိပြီး ထိုင်ဝမ်သို့ အဆင့်မြင့် အမေရိကန် သံတမန်ရေး ခရီးစဉ်များ သို့မဟုတ် ကျွန်းသို့ အမေရိကန်လက်နက်များ ပိုမို ရောင်းချခြင်း စသည့် “ပို၍ သေးငယ်သော စော်ကားမှု”များဖြင့် ရန်စခံရခြင်း ပိုမိုလျော့နည်းလာခြင်းဖြစ်သည်။

“၎င်းသည် အဆင်သင့်ဖြစ်သည့်အခါ လှုပ်ရှားမှု လုပ်လိမ့်မည်။ ပေကျင်းက ထိုင်ဝမ်ကို အင်အားသုံးနှိမ်နင်းရန် အဆင်သင့်မဖြစ်သေးလျှင် ၎င်း၏ခေါင်းဆောင်မှုသည် လွတ်လပ်ရေးမရသရွေ့ အခြားအမေရိကန်နှင့် ထိုင်ဝမ်တို့၏ လုပ်ရပ်များကို ဂရုတစိုက် ချိန်ညှိသွားမည်ဖြစ်ပြီး သူတို့သည် စစ်ပွဲအရှိန်မမြင့်စေရန် ကြိုးစားလိမ့်မည်”ဟု Mastro က ခန့်မှန်းခဲ့သည်။
 
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ထရမ့်အစိုးရကာလအတွင်း ရောထွေးနေသောရလဒ်များနှင့် အတူတိုးတက်မှုရှိခဲ့သော နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းနှင့် တိုင်ပေ၏ ဆက်ဆံမှုကို တိုးမြှင့်ရန်ကြိုးပမ်းသည့် မဲဆွယ်စည်းရုံးရေးကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ခြင်းဖြင့် ရှီ၏ ထိုင်ဝမ်အား ကျူးကျော်ခြင်းရှိ မရှိနှင့် ပတ်သက်၍ ဆုံးဖြတ်ချက်ချခြင်း ပတ်ဝန်းကျင်ကို အကောင်းဆုံး ပုံဖော်နိုင်သည်ဟု Mastro နှင့် အခြားကျွမ်းကျင်သူများက ဆိုကြသည်။

အဆိုပါကျွမ်းကျင်သူများတွင် စတန်းဖို့ဒ်တက္ကသိုလ်ရှိ ဟူးဗားအဖွဲ့အစည်းနှင့် သုတေသနပြုသူ ထိုင်ဝမ်ပြဿနာများကို အထူးပြုသည့် Kharis Templeman တို့ပါဝင်သည်။ ဆက်ဆံရေးတိုးမြှင့်မှုသည် ထိုင်ဝမ်နှင့်အတူ နှစ်နိုင်ငံကုန်သွယ်ရေး ဆွေးနွေးပွဲများ ဖွင့်လှစ်ခြင်းနှင့် ဘိုင်ဒင်အစိုးရအနေဖြင့် ပြန်လည်ရှင်သန်ရန် ကြိုးစားနေသည့် မည်သည့် ဒေသဆိုင်ရာ ဘက်ပေါင်းစုံ ကုန်သွယ်ရေး သဘောတူညီချက်အတွက် ကျွန်း၏ပါဝင်မှုများအတွက် ဖိအား ပါဝင်နိုင်သည်ဟု ဆိုသည်။
 
ထိုင်ဝမ်အား တိုက်ခိုက်မည့်အရေးတွင် ပေကျင်းအတွက် နံပါတ် (၁) အဟန့်အတားသည် ထိုင်ဝမ်နှင့် အမေရိကန်သာမက အခြားမဟာမိတ်နိုင်ငံများကိုပါ တိုက်ခိုက်ရန် ဖြစ်နိုင်ခြေကြောင့် ဖြစ်သည်ဟု Mastro က ပြောကြားခဲ့သည်။ “သူတို့ပြောတဲ့ အမျိုးသားပြန်လည် ဖွံ့ဖြိုးရေးအတွက် အကုန်အကျ များလွန်းတယ်လို့ သူတို့ထင်လိမ့်မယ် ထင်တယ်”ဟု သူမက ဆိုခဲ့သည်။

ထိုအကြံပြုချက်ကို ရီပတ်ဘလီကန်နှင့် ဒီမိုကရက်တစ် ခန့်အပ်ထားသည့် ကော်မရှင်နာများက ယေဘုယျအားဖြင့် လှိုက်လှဲစွာကြိုဆိုခဲ့ကြသည်။

“ထိုင်ဝမ်သည် အခြားမိတ်ဖက်များနှင့် ဆက်သွယ်မှု နည်းလေလေ၊ ကျွန်းနှင့် ပတ်သက်၍ စစ်ရေးအရ လုပ်ဆောင်မှုရှိပါက ထိုင်ဝမ်အတွက် ကူညီရန်  သို့မဟုတ် နေရာယူထားရန် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ မိတ်ဖက်များအတွက် မက်လုံးများ နည်းလေလေဖြစ်သည်။ ဒါကြောင့် အချို့သောသဘောအရ ကမ္ဘာပေါ်တွင် ထိုင်ဝမ်၏ အခန်းကဏ္ဏကို တိုးချဲ့ခြင်းသည် တစ်နည်းအားဖြင့် အဟန့်အတားတစ်ခု ဖြစ်သည်”ဟု ရီပတ်ဘလီကန်မှ ခန့်အပ်ထားသော ကော်မရှင်နာ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ မြောက်ကိုရီးယား အထူးလက်ထောက် ကိုယ်စားလှယ်ဟောင်း Alex Wong က ပြောကြားခဲ့သည်။

 ထရမ့်၏ ပေါ်လစီများအား အကဲဖြတ်ခြင်း

ထရမ့်အစိုးရ၏ ထိုင်ဝမ်မူဝါဒများ၏ အစိတ်အပိုင်းများကို ဆက်လက်ရန်၊ ရပ်ဆိုင်းရန် သို့မဟုတ် ပြုပြင်မွမ်းမံရန် ဘိုင်ဒင်အစိုးရသည် အကဲဖြတ်ခြင်းအဖြစ် ကြာသပတေးနေ့တွင် ကြားနာမှုလုပ်ခဲ့သည်။
ယခင်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့်လက်အောက်တွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ထိုင်ဝမ်အား သံတမန်ရေးရာ ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုနှင့် လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ အကူအညီများကို တိုးမြှင့်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်ကိုယ်တိုင်သည်ပင် ထရမ့်၏ “အမေရိကန် ပထမ” နိုင်ငံခြားမူဝါဒများ၏ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုအဖြစ် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ဆက်ဆံမှု ရပ်ဆိုင်းထားခြင်းကြောင့် ထိုင်ဝမ်အား အသိအမှတ်ပြုရန် နိုင်ငံခြားတိုင်းပြည်များနှင့် ဘက်ပေါင်းစုံအဖွဲ့များကို ဖိအားပေးရန် ကြိုးပမ်းမှုမှာ အကြီးအကျယ် ပျက်ကွက်ခဲ့သည်။

ပြီးခဲ့သည့် သြဂုတ်လတွင် ကျန်းမာရေးနှင့် လူသားဝန်ဆောင်မှု ဝန်ကြီးဟောင်း Alex Azar သည် ခြောက်နှစ်အတွင်း ထိုင်ဝမ်သို့ ပထမဆုံးအကြိမ် သွားရောက်လည်ပတ်သည့် အမေရိကန် ဝန်ကြီးအဖွဲ့ဝင် ဖြစ်လာခဲ့ပြီး နောက်တစ်လအကြာတွင် စီးပွားရေးတိုးတက်မှုအတွက် အမေရိကန် ဒုဝန်ကြီး သွားရောက်ခဲ့ပြီး ၁၉၇၉နောက်ပိုင်း ကျွန်းအား အလည်အပတ်သွားခဲ့သည့် အဆင့်အမြင့်ဆုံး သံတမန်အရာရှိ ဖြစ်ကြောင်း
ကွန်ဂရက် သုတေသန ဝန်ဆောင်မှုက ဇန်နဝါရီလထုတ် စာစောင်အရသိရသည်။

ရှစ်နှစ်တာ ကာလအတွင်း အိုဘားမားအစိုးရ၏ ထိုင်ဝမ်နှင့် လုပ်ခဲ့သည့် အဓိက လက်နက် ရောင်းဝယ်မှု ၁၆ခုထက် ကျော်လွန်၍ ထရမ့်အစိုးရသည် လေးနှစ်တာကာလအတွင်း ၂၀ခန့် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ နောက်ဆုံး ဘဏ္ဍာရေးနှစ်အတွင်း၌ပင် အမေရိကန် ရေတပ်သင်္ဘောများသည် အင်အားပြသခြင်းအနေဖြင့် ထိုင်ဝမ်ရေလက်ကြားမှတစ်ဆင့် ၁၁ ကြိမ် ဖြတ်သန်းသွားခဲ့သည်။
 
ထိုင်ဝမ်အပေါ် အမေရိကန်၏ စစ်ရေးနှင့် သံတမန်ရေးအရ အချက်ပြမှုသည် ထရမ့်လက်ထက်တွင် တိုးပွားလာသကဲ့သို့ တိုင်ပေသည် ပိုမို၍ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အထီးကျန်ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှစ၍ ထိုင်ဝမ်ကို တရားဝင် အသိအမှတ်ပြုခဲ့သော နိုင်ငံရှစ်နိုင်ငံသည် ၎င်းတို့၏ အသိအမှတ်ပြုမှုကို တရုတ်နိုင်ငံသို့ ပြောင်းလဲလိုက်ကြသည်။ ၎င်းတို့တွင် အယ်လ်ဆာဗေးဒေါ၊ ဒိုမီနီကန်သမ္မတနိုင်ငံနှင့် ပနားမားတို့ ပါဝင်သည်။

ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ချသည့် အဖွဲ့ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးညီလာခံ၏ အစည်းအဝေးများတွင် ပေကျင်းသည် ထိုင်ဝမ်၏ လေ့လာသူ အဆင့်အတန်းကိုလည်း ပိတ်ဆို့နိုင်ခဲ့သည်။ တိုင်ပေသည် ယခင်အိုဘားမားအစိုးရလက်ထက်တွင် နှစ်စဉ် အစဉ်းအဝေးများကို တက်ရောက်နိုင်ခဲ့သည်။

ဇန်နဝါရီလတွင် မိုက်ပွန်ပဲယိုသည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးအဖြစ် ရာထူးသက်တမ်းမကုန်ဆုံးမီ သူ၏ နောက်ဆုံးလုပ်ရပ်တစ်ခုတွင် တိုင်ပေနှင့် သံတမန်ရေးရာ လှုပ်ရှားမှုများကို ကန့်သတ်သည့် နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန၏ စည်းမျဉ်းများကို ရုပ်သိမ်းခဲ့သည်။ ထိုကန့်သတ်ချက်များသည် ထိုင်ဝမ်နှင့် အမေရိကန်ဆက်ဆံမှု တရားမဝင်စေရန် တရုတ်နိုင်ငံနှင့်အတူ တရားဝင်ဆက်ဆံရေး ထူထောင်ကြောင်း အမေရိက၏ “တရုတ်တစ်ခုတည်း”မူဝါဒ၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်း ၄၀ကျော်က ချမှတ်ခဲ့သည်။

ဆက်ဆံရေးများ နက်ရှိုင်းစေခြင်းနှင့် ချဲ့ထွင်ခြင်း

ယခုလအစောပိုင်းက MSNBC နှင့် တွေ့ဆုံမေးမြန်းခန်းတစ်ခုတွင် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး အန်တိုနီဘလင်ကင်က တရုတ်သည် ထိုင်ဝမ်ကို ဆန့်ကျင်လှုပ်ရှားလျှင် ဝါရှင်တန်သည် မည်သို့လုပ်ဆောင်မည်ဆိုသော မေးခွန်းကို တိုက်ရိုက်တုံ့ပြန်ခြင်း မရှိခဲ့ပေ။

“နည်းလမ်းများစွာအရ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ စိန်ခေါ်မှုက တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ တိုးတက်လာတဲ့ အင်အားနဲ့ ပတ်သက်သလို့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ကိုယ်ပိုင်အားနည်းချက်အချို့နဲ့ ပတ်သက်တယ်” ဟု ဘလင်ကင်က ပြောကြားခဲ့သည်။ ဒါပေမယ့် ကျွန်တော်တို့က ဒီအားနည်းချက်တွေကို ဖြေရှင်းနိုင်တယ်။ ပိုမိုကောင်းမွန်တဲ့ မဟာမိတ်တွေနဲ့ ကမ္ဘာကြီး ပါဝင်ပတ်သတ်လာရင် ကျွန်တော်တို့လည်း စစ်တပ်ကို စနစ်တကျ နေရာချထားတယ်ဆိုတာကို သေချာအောင်လုပ်ပြီး ဒီနယ်ပယ် ပိုပြီးကောင်းအောင် တည်ဆောက်လို့ရတယ်”

၂၀၂၁ ဘဏ္ဍာရေးနှစ် အသုံးစရိတ်၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအနေဖြင့် ဒီဇင်ဘာလတွင် ဥပဒေပြုသူများက ထိုင်ဝမ်နှင့် ဆက်ဆံမှုကို ပိုမိုနက်ရှိုင်းစေရန်နှင့် တိုးချဲ့ရန် ရည်ရွယ်၍ လုပ်ဆောင်သင့်ကြောင်း ကွန်ဂရက်၏ သဘောသဘာဝကို ပြသခြင်းအားဖြင့် အမေရိကန်-ထိုင်ဝမ် ဆက်ဆံရေးကို ပြန်လည်သုံးသပ်ရန် Foggy Bottomအား အမိန့်ချမှတ်ခဲ့သည်။

အဆိုပါစီမံချက်ကိုလည်း ဘက်ပေါင်းစုံအဖွဲ့အစည်းများတွင် ထိုင်ဝမ်၏ ပါဝင်မှု သို့မဟုတ် အဖွဲ့ဝင်အဖြစ် တွန်းအားပေးရန် တရားဝင် အမေရိကန် ပေါ်လစီအဖြစ် ပြုခဲ့သည်။

ဒေသတွင်း ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် ထိုင်ဝမ်၏ ဒီမိုကရေစီကို မည်သို့အကောင်းဆုံး ထိန်းသိမ်းရန် အကြံပေးအဖွဲ့များနှင့် ပါလီမန်အဆောက်အအုံအတွင်း ဆွေးနွေးငြင်းခုံမှုများသည် မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း ပိုမိုတက်ကြွလာခဲ့ပြီး အထူးသဖြင့် တရုတ်၏ စစ်ရေးခေတ်မီရေး ကြိုးပမ်းမှုများနှင့် ရှီသည် တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီ ခေါင်းဆောင်အဖြစ် သူ၏သက်တမ်းအတွင်း “ပြန်လည်ပေါင်းစည်းရေး”ကို လုပ်မည်ဟူသော သူ၏ကတိကဝတ်များအပေါ်တွင် စိုးရိမ်မှုများ တိုးပွားလာခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။

သို့သော် မပြောင်းလဲသည်မှာ အမေရိကန် အထူးသဖြင့် အမေရိကန်ပြည်သူလူထုသည် ထိုင်ဝမ်၏ ဒီမိုကရေစီကို တရုတ်နှင့် အဓိက စစ်ပွဲများ ရင်ဆိုင်ရချိန်တွင် အမျိုးသားလုံခြုံရေး ဦးစားပေးအဖြစ် မရှုမြင်ကြောင်း နှစ်ရှည်လများ အကဲဖြတ်ခြင်းဖြစ်နေပြီး ပေကျင်းကမူ ထိုင်ဝမ်၏ အနာဂတ် အဆင့်အတန်းကို အဓိက အကျိုးစီးပွားအဖြစ် ရှုမြင်ပြီး ကျွန်းကို သူတို့ပိုင်ထိုက်သော အရာအဖြစ် ရှုမြင်သည်။

၎င်းနှင့်ပတ်သတ်၍ ဒီမိုကရက်တစ် ခန့်အပ်ထားသော ကော်မရှင်နာ Jeffrey Fiedler က ကြာသပတေးနေ့ ကြားနာတွင် ပို၍ အဆိုးမြင်သော မှတ်ချက်တစ်ခုကို ပြောခဲ့သည်။

“ဒါဟာ နည်းပညာဆိုင်ရာ လက်နက်စွမ်းရည်လောက်ပဲ မဟုတ်ဘူးလို့ ကျွန်တော်ထင်တယ်။ နိုင်ငံရေးဆန္ဒဟာ အရေးကြီးတယ်လို့ ကျွန်တော်ထင်တယ်၊ အဲဒါကိုငါမမြင်ဘူး” ဟု အလုပ်သမားသမဂ္ဂများတွင် အကြီးတန်း ရာထူးများရှိသည့် Fiedler မှပြောကြားခဲ့သည်။ “ကျွန်တော် အဲဒါကို ထိုင်ဝမ်မှာ မမြင်ရပါဘူး။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှာ တွေ့ရလားလည်း ကျွန်တော်မသေချာဘူး၊ ဒါက ရှီကျင့်ဖျင်လုပ်နေတဲ့အရာ ဖြစ်ပါတယ်”