စက်တင်ဘာ ၄
ကမ္ဘာ့အချမ်းသာဆုံးနိုင်ငံများအနက် တစ်နိုင်ငံဖြစ်သည့် ဆော်ဒီအာရေဗျသည် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ပျံ့နှံ့မှု ထိန်းချုပ်ရေး ကြိုးပမ်းမှုတစ်ရပ်အဖြစ် အာဖရိကနွယ်ဖွား ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမား ရာပေါင်းများစွာကို အခန်းတွင်း သော့ခတ်ထိန်းသိမ်းထားသည်မှာ လစ်ဗျားလူကုန်ကူးစခန်းများနှင့်ထူးမခြားနားပင်ဖြစ်သည်။
The Sunday Telegraph သတင်းဌာနသို့ မိုဘိုင်းဖုန်းမှတစ်ဆင့်ပေးပို့လိုက်သော ဓာတ်ပုံများတွင် ထိန်းသိမ်းရေးစခန်းများအတွင်း ပိတ်လှောင်ခံထားရသည့် ပိန်လှီနေသော ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားများစွာသည် အခန်းငယ် များအတွင်း နိုင်ငံ၏အပူချိန်ကို အံတုကာ အင်္ကျီမကပ်နိုင်ဘဲ ကြမ်းပြင်ပေါ်တွင် လဲလျောင်းနေကြသည်။ အပူလျှပ်သေသွားသူတစ်ဦးလည်းရှိခဲ့ပြီး ကျန်လူများမှာလည်း အစာရေစာ ချို့တဲ့စွာဖြင့် အသက်ဆက်နေရသည်။
အများစုမှာ ဧပြီလကတည်းက ထိန်းသိမ်းခံထားရသူများဖြစ်ပြီး မျှော်လင့်ချက်မဲ့လာသည့်အတွက် လူငယ်တစ်ဦးမှာလည်း ကြိုးဆွဲချကာ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုအဆုံးစီရင်ခဲ့သည်။ ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားများသည် အစောင့်များ၏ လူမျိုးခွဲခြားဆက်ဆံမှုနှင့် ညှင်းပန်းနှိပ်စက်မှုများကိုလည်း ခံနေကြရသည်။
“ဒီနေရာက ငရဲလိုပါပဲ။ နေ့တိုင်း တိရစ္ဆာန်တွေလို ပြုမူဆက်ဆံခံရပြီး အရိုက်ခံရတယ်။ လွတ်မြောက်ဖို့ နည်းလမ်းမရှိတော့ဘူးဆိုရင်တော့ တခြားသူတွေလိုပဲ ကိုယ့်ကိုယ်ကို အဆုံးစီရင်မိလိမ့်မယ်။ ပိုကောင်းတဲ့ဘဝကိုရှာဖို့ ကိုယ့်နိုင်ငံကနေထွက်လာတာပါ။ ဒါပေမယ့် သူတို့က ကျွန်တော်တို့ကို အပြစ်သားတွေလိုသဘောထားပြီး ကြာပွတ်တွေ ဝါယာကြိုးတွေနဲ့ ရိုက်ပါတယ် ” ဟု လေးလကျော်ထိန်းသိမ်းခံထားရသည့် အီသီယိုးပီးယားနိုင်ငံသား Abebe က မသိအောင်ဝှက်ထားသည့်ဖုန်းဖြင့် ကြားခံလူတစ်ဦးအား ပြောပြခဲ့သည်။
The Sunday Telegraph က ဖော်ပြခဲ့သော ဆော်ဒီအာရေဗျတောင်ပိုင်းရှိထိန်းသိမ်းရေးစခန်းများမှ ဓာတ်ပုံများအရ အာဏာပိုင်များသည် အာဖရိက ဦးချိုဒေသမှ ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားများ၏ လုံခြုံမှုနှင့်ဂုဏ်သိက္ခာကို အလေးမထားဘဲ အနေစုတ်ပြီး လူ့ဂုဏ်သိက္ခာကင်းမဲ့သည့်အခြေအနေရောက်အောင် လုပ်ဆောင်နေသည်ဟု အရှေ့အလယ်ပိုင်း လူ့အခွင့်အရေးစောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့ (HRW) မှ ဒုတိယဒါရိုက်တာ Adam Coogle က ပြောသည်။
ရေနံပေါကြွယ်ဝသော ဆော်ဒီအာရေဗျသည် အာဖရိကနှင့်အာရှမှ ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားများကို ကာလရှည်ကြာ ခေါင်းပုံဖြတ်လာသူများဖြစ်သည်။ ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဇွန်လက ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားဦးရေမှာ နိုင်ငံလူဦးရေ ၂၀ % ဖြစ်သည့် ၆.၆ သန်းခန့်ရှိကာ အများစုမှာ လုပ်ခလစာနည်းပြီး ခက်ခဲကြမ်းတမ်းသော အလုပ်များကို လုပ်ကိုင်ကြရသည်။ ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားများသည် ဆော်ဒီနိုင်ငံသားများ မလုပ်ချင်ကြသည့် ကာယအားဖြင့်လုပ် ရသော လုပ်ငန်းများနှင့် ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းခွင်များတွင် လုပ်ကိုင်ကြသည်။
ပြီးခဲ့သည့် ဆယ်စုနှစ်က အီသီယိုးပီးယားလူငယ်ထောင်ပေါင်းများစွာသည် ဆင်းရဲမွဲတေမှုမှလွတ်မြောက်ရန် ဆော်ဒီအလုပ်သမားအေဂျင်စီများနှင့် လူကုန်ကူးသူများ၏ အကူအညီဖြင့် ပင်လယ်ကွေ့နိုင်ငံသို့ ဝင်ရောက်ခဲ့ကြ သည်။ ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားများသည် ကပ်ရောဂါကြောင့်လည်းကောင်း၊ အိမ်ရှေ့မင်းသား မူဟာမတ်ဘင်ဆာလ်မန်၏ မိမိနိုင်ငံသားအလုပ်ခန့်ထားရေးမူဝါဒကြောင့် လည်းကောင်း ပိတ်မိနေကြခြင်းဖြစ်သည်။
မတ်လက ကပ်ရောဂါကျရောက်လာသည့်အခါ ရိယာ့ဒ်မြို့ရှိ ဆော်ဒီအာဏာပိုင်များသည် အစုလိုက်နေကြသော ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားများက ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးသယ်ဆောင်လာမည်ကို စိုးရိမ်ခဲ့ကြသည်။ ဧပြီလ အစောပိုင်း ၁၀ ရက်က ဆော်ဒီလုံခြုံရေးလုပ်ငန်းများက အီသီယိုးပီးယားလူမျိုး ၃ ၀၀၀ နီးပါးကို နေရပ်သို့ ပြန်ပို့ခဲ့သည်ဆိုသော်လည်း ပေါက်ကြားခဲ့သော ကုလသမဂ္ဂမှတ်တမ်းများအရ နောက်ထပ် အယောက် ၂၀၀ ၀၀၀ ခန့်ကို ထပ်မံပို့ ဆောင်ခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။ ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားများကို ရိယာ့ဒ်တွင် ဆက်လက်ထားရန် နိုင်ငံတကာက ဖိအားပေးမှုကြောင့် နေရပ်ပြန်ပို့မှုကို ယာယီဆိုင်းငံ့ခဲ့သည်။
The Sunday Telegraph က ရရှိခဲ့သော ဓာတ်ပုံများအရ ထိန်းသိမ်းခံရသူအများစုမှာ အရေပြားရောဂါကူးစက်မှုများ ဆိုးဆိုးရွားရွားခံစားနေရပြီး တာဝန်ရှိသူများက ဆေးကုသမှုလည်း မဆောင်ရွက်ပေးကြောင်း သိရသည်။
“နေ့ခင်းမှာ ပေါင်မုန့်လေးတစ်ချပ်နဲ့ ညနေမှာ ထမင်းစားရပါတယ်။ ရေလည်း မလုံလောက်ပါဘူး။ အိမ်သာတွေဆိုလည်း ပိတ်ဆို့ပြီး လျှံထွက်နေတာပါ။ ကျွန်တော်တို့ အစားအသောက်စားတဲ့နေရာထိတောင် ရောက်ပါတယ်။ အနံ့ဆိုးတွေကိုလည်း ကျွန်တော်တို့ ကျင့်သားရနေပါပြီ။ တစ်ခန်းထဲမှာ လူတစ်ရာကျော်လောက် ပြွတ်သိပ်ပြီး နေရပါတယ်။ အပူဒဏ်ကလည်း သေမတတ်ပါပဲ” ဟု အီသီယိုးပီးယားလူငယ်တစ်ဦးက ပြောသည်။
“ဝန်ကြီးချုပ် Abiy အတွက်ကတော့ ကျွန်တော်တို့က ပုရွက်ဆိတ်သာသာပါပဲ။ ကျွန်တော်တို့သေသွားရင် ပုရွက်ဆိတ်တစ်ကောင်သေသလိုပဲ ဘယ်သူကမှ ဂရုစိုက်ပြီး အရေးတယူမလုပ်ကြဘူး” ဟု အီသီယိုးပီးယား၏ နိုဘယ်လ်ငြိမ်းချမ်းရေးဆုရှင် ဝန်ကြီးချုပ် Abiy Ahmed ကို ညွှန်းဆိုလျှက် ထိုလူငယ်က ပြောသည်။
ဆော်ဒီအာရေဗျတွင် နိုင်ငံခြားသားအလုပ်သမားခန့်အပ်မှုနှင့်အခွင့်အရေးများကိုတားမြစ်သော ဥပဒေအသစ်များကို ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် အာဏာရယူခဲ့သော အိမ်ရှေ့မင်းသား မူဟာမတ်ဘင်ဆာလ် မန်လက်ထက်တွင် နိုင်ငံခြားသားအလုပ်သမားနှိမ်နင်းမှုကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။
The Sunday Telegraph သည် ထိန်းသိမ်းရေးစခန်းနှစ်ခု၏တည်နေရာကို ထောက်လှမ်းနိုင်ခဲ့ပြီး တစ်ခုမှာ ဘာသာရေးအထွတ်အမြတ်ထားရာ Mecca မြို့အနီးက Al Shumaisi စခန်းနှင့် နောက်တစ်ခုမှာ ယီမင်နိုင်ငံ အနီး ဆိပ်ကမ်းမြို့ Jazan တွင်ဖြစ်သည်။ ထိုစခန်းများတွင် အီသီယိုးပီးယားထောင်ပေါင်းများစွာ ထိန်းသိမ်းခံထားရဖွယ်ရှိသည်။ ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားများ၏ပြောပြချက်အရ ၎င်းတို့သည် ဆော်ဒီအာရေဗျနိုင်ငံ မြို့ကြီး များစွာမှ စခန်းများသို့ ခေါ်ယူထိန်းသိမ်းခံခဲ့ရခြင်းဖြစ်ပြီး ယီမင်နိုင်ငံမှ စစ်ပြေးဒုက္ခသည်များလည်း ပါဝင်သည်ဟု ဆိုသည်။
လူ့အခွင့်အရေး စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့ (HRW) ၏ ယခုလအစောပိုင်း အစီရင်ခံစာအရ ဟူသီသူပုန်များသည် ကိုဗစ်-၁၉ အကြောင်းပြချက်ဖြင့် အီသီယိုးပီးယားရွှေ့ပြောင်းလုပ်သား ထောင်ပေါင်းများစွာကို အိမ်နီးချင်း ဆော်ဒီအာရေဗျသို့ မောင်းထုတ်ခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။ HRW က စုဆောင်းရရှိသော သက်သေအထောက်အထားများအရ ဟူသီသူပုန်များသည် ဆော်ဒီနယ်စပ်တွင် အီသီယိုးပီးယားဒါဇင်ပေါင်းများစွာကို ပစ်သတ်ခဲ့ပြီး ဆော်ဒီ နယ်ခြားစောင့်တပ်များကလည်း ထွက်ပြေးလာသော ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားများကို ပစ်ခတ်ခဲ့သဖြင့် ဒါဇင်ပေါင်းများစွာ သေဆုံးခဲ့သည်ဟုဆိုသည်။
“ချမ်းသာတဲ့ကြွယ်ဝတဲ့ ဆော်ဒီအာရေဗျက အာဖရိကဦးချိုဒေသက အလုပ်သမားတွေအပါအဝင် အထောက်အထားမဲ့ ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားများစွာကို စုပြုံပြီး မသန့်ရှင်းတဲ့ပတ်ဝန်းကျင်အခြေအနေမှာ အကြာကြီး ထိန်းသိမ်းထားလို့ အလုပ်သမားတွေက စိတ်ဒဏ်ရာရတာတွေ ဖျားနာတာတွေ ဖြစ်နေကြပါတယ်။ ဆော်ဒီအာဏာပိုင်တွေက ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားတွေကို ပြစ်ဒဏ်ပေးတဲ့အနေနဲ့ ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ အဲဒီလို အခြေအနေနဲ့ ထိန်းသိမ်းရေးစခန်းတွေမှာ ထားသလားဆိုတာ စဉ်းစားစရာပဲ” ဟု Mr. Coogle က ပြောသည်။
The Sunday Telegraph က အဆိုပါကိစ္စနှင့်ပတ်သက်၍ ထင်မြင်ချက်ပေးရန် လန်ဒန်ရှိ ဆော်ဒီအာရေဗျသံရုံးကို ချဉ်းကပ်ခဲ့သော်လည်း ဤသတင်းထုတ်ဝေခဲ့သည့်အချိန်အထိ တုံ့ပြန်မှုမရရှိခဲ့ပေ။
