မေ ၂၅

ယမန်နှစ်က လများစွာကြာ ဆန္ဒပြပွဲများ၏ ရိုက်ခတ်မှုဒဏ်ခံထားရသည့် ဟောင်ကောင်တွင် ယခုရက်ပိုင်းအတွင်း အငြင်းပွားဖွယ်ရာ အမျိုးသားလုံခြုံရေး ဥပဒေသစ်တစ်ရပ် ပြဋ္ဌာန်းရန် တရုတ်အစိုးရ၏ အဆိုပြုလာ မှုကြောင့် တင်းမာမှုများ ပြန်လည် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။

ဟောင်ကောင် အခြေအနေအပေါ် ပြန်လည် စုစည်းကောက်နုတ်ချက်

ခုနစ်လကြာမြင့်သည့် ဆူပူအုံကြွမှုများ

၂၀၁၉ ခုနှစ် ဇွန်လကစ၍ ဟောင်ကောင်တွင် ၁၉၉၇ ခုနှစ်နောက်ပိုင်း အကြီးဆုံးသော နိုင်ငံရေးအကျပ်အတည်းတစ်ခုကို တွေ့ကြုံခံစားခဲ့ရသည်။ ၁၉၉၇ ခုနှစ်သည် ဗြိတိန်က ဟောင်ကောင်ကို တရုတ်လက်သို့ ပြန်လည်လွှဲ ပြောင်းပေးခဲ့သည့် ခုနှစ်လည်း ဖြစ်သည်။

နေ့တိုင်းနီးပါး ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီး ရံဖန်ရံခါ ရုန်းရင်းဆန်ခတ် ကြမ်းတမ်းမှုများ ရှိခဲ့သည့် ဆန္ဒပြပွဲများတွင် ရဲတပ်ဖွဲ့နှင့် ဆန္ဒပြသမားများ အပြန်အလှန် ထိပ်တိုက်တွေ့အချင်းများမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ရာဇဝတ်သားများကို တရုတ်ပြည်မကြီးသို့ လွှဲပြောင်းခွင့် ပေးအပ်မည့် အစိုးရ ဥပဒေမူကြမ်းတစ်ရပ်ကြောင့် အဆိုပါ ဆန္ဒပြပွဲများ ပေါ်ပေါက်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

ဟောင်ကောင်၏ လွတ်လပ်ခွင့်များ တိုက်စားခံရမည့်အရေးနှင့်ပတ်သက်၍ နှစ်များစွာအကြာကတည်းက စိုးရိမ်ပူပန်မှုများ မြင့်တက်နေခဲ့ပြီးနောက် အထက်ပါ ဆန္ဒပြပွဲများသည် အလျင်အမြန်ပင် လူထုအုံကြွမှုတစ်ခုအဖြစ် ခဏချင်း ကြီးထွားလာခဲ့သည်။

တရားခံ လွှဲပြောင်းပေးရေး ဥပဒေကြမ်းကို ပြန်လည် ရုပ်သိမ်းသွားသော်ငြား ဟောင်ကောင်တွင် လွတ်လပ်သော ရွေးကောက်ပွဲများ ကျင်းပရေး၊ ရဲတပ်ဖွဲ့၏ အကြမ်းဖက်နှိမ်နင်းမှုအပေါ် စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုတစ်ရပ် လုပ်ဆောင် ရေး၊ ဆူပူအုံကြွမှုအတွင်း ဖမ်းဆီးခံရသည့် လူပေါင်း ၈,၃၀၀ ကျော်ကို လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်ပေးရေး စသည့် ဆန္ဒြ့ပသမားများ၏ တောင်းဆိုချက်များနှင့်ပတ်သက်၍ အစိုးရအနေဖြင့် သဘောထား ရပ်တည်ချက် ပြောင်း လဲခဲ့ခြင်း မရှိပေ။

ဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် အခြေအနေ ငြိမ်သက်သွားခြင်း

၂၀၂၀ ဇန်နဝါရီလတွင် တရုတ်ပြည်မကြီး ပြင်ပ၌ COVID-19 ရောဂါပိုး ကူးစက်မှုဖြစ်စဉ်များ ပထမဆုံး တွေ့ရှိသည့် နေရာများအနက် အပါအဝင် ဖြစ်ခဲ့သည်။ ယင်း ဗိုင်းရပ်စ်သည် ၂၀၁၉ နှစ်ကုန်ပိုင်းက တရုတ်နိုင်ငံ ဝူဟန်မြို့တွင် စတင်ပေါ်ထွက်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

တရုတ် ပြည်မကြီးနှင့် နီးကပ်စွာ တည်ရှိနေသော်ငြား ဟောင်ကောင်တွင် ဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ခံရသူ ၁,၀၀၀ ကျော် နှင့် သေဆုံးသူ လေးဦးမျှသာ ရှိခဲ့သည်။

လူအစုအပြုံလိုက် ဖမ်းဆီးမှုများနှင့် ကပ်ရောဂါ ထိန်းချုပ်ရန် စနစ်တကျ ချမှတ်ရသော အစီအမံများကြောင့် ဒီမိုကရေစီ လိုလားသော လှုပ်ရှားမှုအတွက် ငြိမ်သက်တည်ငြိမ်ခဲ့ရသည့် ကာလတစ်ခုကို ပေါ်ပေါက်စေခဲ့သည်။

မေလလယ်ပိုင်းတွင် ဟောင်ကောင်၌ အများပြည်သူ စုဝေးမှုများကို ကန့်သတ်ပိတ်ပင်သည့် ဗိုင်းရပ်စ် တားဆီးရေး အစီအမံများကို ဇွန်လ ၄ ရက်အထိ သက်တမ်းတိုးခဲ့သည်။ ယင်းအတွက်ကြောင့် ထျန်အန်မင် ရင်ပြင် ဖြိုခွင်းမှု အထိမ်းအမှတ် နှစ်ပတ်လည် ဝမ်းနည်းဆုတောင်းခြင်း အခမ်းအနားကို နှစ် ၃၀ အတွင်း ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ် ကျင်းပခွင့် မရတော့ဖွယ် ရှိနေသည်။

အခြေအနေများ ပြန်လည် တင်းမာလာ

သို့သော် ပြီးခဲ့သည့် ဧပြီ ၁၈ ရက်တွင် ဟောင်ကောင် ရဲတပ်ဖွဲ့က လူသိများသော ဒီမိုကရေစီအရေး လှုပ်ရှားသူများကို ဖမ်းဆီးသည့် စီမံချက်တစ်ရပ်ကို လုပ်ဆောင်ခဲ့ရာ ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဆန္ဒပြပွဲများနှင့် ဆက်နွယ်သည့် ပြစ်ချက် များဖြင့် တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ ၁၅ ဦးကို ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။

မေလ ၈ ရက်တွင်လည်း ဟောင်ကောင် ဥပဒေပြုလွှတ်တော်တွင် ပြိုင်ဘက်  ဟောင်ကောင် ဥပဒေပြု အမတ်များ အချင်းများခဲ့ကြပြီး တရုတ်နိုင်ငံတော် သီချင်းကို စော်ကားခြင်းအပေါ် တားမြစ်သည့် အငြင်းပွား ဥပဒေ တစ်ရပ်ကို ဖျက်သိမ်းရန် ဒီမိုကရေစီ လိုလားသော နိုင်ငံရေးသမားများက ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။

မေလ ၁၈ ရက်တွင်လည်း ဝရုန်းသုန်းကား အခြေအနေများ ပေါ်ပေါက်ခဲ့ပြီး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ ၁၅ ဦးအား ၂၀၁၉ ခုနှစ်က ဥပဒေနှင့်မညီသော စုဝေးမှုများကို စီစဉ်မှု၊ ပါဝင်မှုဖြင့် စွဲချက်တင်ခံခဲ့ရသည်။ လွှတ်တော်တွင်လည်း ပြိုင်ဘက်အုပ်စုများ လုံးထွေးသတ်ပုတ်မှုများ ပေါ်ပေါက်ခဲ့ချိန် ဒီမိုကရေစီလိုလားသော အမတ်များ လွှတ်တော်ခန်းထဲကနေ လုံခြုံရေးများ၏ ဆွဲထုတ်ခြင်းကို ခံခဲ့ရသည်။

လုံခြုံရေး ဥပဒေ

မေလ ၂၂ ရက်တွင် ကျင်းပသော တရုတ် ပါလီမန် လွှတ်တော်အစည်းအဝေး ပထမဆုံးနေ့တွင် တရုတ်အာဏာပိုင်တို့က ဟောင်ကောင်တွင် ဥပဒေအမိန့်ပြဋ္ဌာန်းမှု ယန္တရားများကို အားဖြည့်မည့် အဆိုပြုချက်များကို ထုတ်ဖော် ခဲ့ကြသည်။

မူကြမ်း အဆိုပြုချက်အရ သီးခြား နေရေး ဝါဒ၊ အမျိုးသားအစိုးရ ပြိုကွဲရန် ဖြိုခွဲမှု၊ အကြမ်းဖက်အုပ်စု၏ လုပ်ဆောင်ချက်များနှင့် အမျိုးသားလုံခြုံရေးကို အပြင်းအထန် ထိခိုက်စေမည့် ယင်းကဲ့သို့ အပြုအမူများအပေါ် တားဆီး ကာကွယ် အပြစ်ပေးသွားရန် ရှိနေသည်။

၂၀၀၃ ခုနှစ်ကလည်း အလားတူ ဥပဒေတစ်ရပ် ပြဋ္ဌာန်းရန် ဟောင်ကောင်အစိုးရ၏ ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုတစ်ခုသည်လည်း ကြီးမားသည့် ဆန္ဒပြမှုများ ဖြစ်စေခဲ့ပြီးနောက် ယင်း ကြိုးပမ်းမှုကို ပြန်လည် ချောင်ထိုးထား ခဲ့ရသည်။

အစီအစဉ်အပေါ် အနောက်အုပ်စုကလည်း ပြစ်တင်ခဲ့သည်။ “ဆိုးဝါးလှသည့် အဆိုပြုချက်” နှင့်ပတ်သက်၍ ပြန်လည် စဉ်းစားသုံးသပ်ရန် အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး မိုက် ပွန်ပဲယိုးက တရုတ်ကို တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ယင်းသည် ဟောင်ကောင်ကို ပေကျင်းအစိုးရက ကတိပေးထားသည့် အဆင့်အတန်းမြင့်မားသော ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်အတွက် ပျက်စီးခြင်းနမိတ်တစ်ခု ဖြစ်လိမ့်မည်ဖြစ်ကြောင်း ပွန်ပဲယိုးက ပြောသည်။

မေလ ၂၄ ရက်တွင်မူ လများစွာအတွင်း အပြင်းထန်ဆုံး ပဋိပက္ခများ ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့ပြီး တရုတ်တို့ အဆိုပြုထားသည့် ဥပဒေကို ဆန့်ကျင်သောအားဖြင့် ဒီမိုကရေစီ လိုလားသော ဆန္ဒပြသူ ထောင်ပေါင်းများစွာတို့သည် ဟောင်ကောင်မြို့တွင်း လမ်းများပေါ်သို့ ပြန်ထွက်လာခဲ့ကြသည်။ ရဲများက မျက်ရည်ယိုဗုံး၊ မီးသတ်ပိုက်များဖြင့် ဆန္ဒပြသူများကို လူစုခွဲခဲ့သည်။

ယင်း ဥပဒေသည် မဖြစ်မနေ ပြဋ္ဌာန်းရမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ယင်းဥပဒေကို နှောင့်နှေးကြန့်ကြာခြင်း အလျင်းမရှိစေပဲ ပြဋ္ဌာန်းသွားသင့်ကြောင်း တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဝမ်ယီက ပြောသွားခဲ့သည်။