ကနေဒါနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး စတက်ဖနီဒီယွန် မြန်မာပြည်သို့လာရောက်လည်ပတ်ပြီး ချက်ချင်းဆိုသလိုပင် မဇ္ဈိမသတင်းဌာနသည် ကနေဒါသံအမတ်ကြီး မစ္စတာမက်ဒိုးဝဲလ်နှင့်တွေ့ဆုံကာ ယခုကဲ့သို့အရေးပါသည့် အခါသမယတွင် မြန်မာနှင့်ကနေဒါထိတွေ့ဆက်ဆံမှုအကြောင်း နှင့် ကနေဒါနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး၏ ခရီးစဉ် အကြောင်းတို့ကိုမေးမြန်းဆွေးနွေးခဲ့ပါသည်။

ဤတွေ့ဆုံမေးမြန်းခန်းကို သြင်္ကန်ရုံးပိတ်ရက်မတိုင်မီကလေးတွင် ရန်ကုန်ရှိကနေဒါသံရုံး၌ မဇ္ဈိမအယ်ဒီတာ ချုပ် ဦးစိုးမြင့်က ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

မေး။ အစိုးရသစ်အပေါ်ခင်ဗျားအနေနဲ့အကောင်းမြင်ပါသလား။ အစိုးရသစ်ပြောင်းလာလို့ ဒီကဏ္ဍတွေမှာ ကနေဒါကုမ္ပဏီတွေ ပိုပိုပြီးရောက်လာမယ်ထင်ပါသလား။ ခင်ဗျားပြောခဲ့တဲ့ ဘဏ္ဍာရေးကဏ္ဍ၊ သတ္တုတွင်း တူးကဏ္ဍ၊ ဘဏ်လုပ်ငန်းကဏ္ဍစတာတွေမှာ ကနေဒါကုမ္ပဏီတွေ ပိုရောက်လာမယ်ထင်ပါသလား။

ဖြေ။ သတ္တုတူးလုပ်ငန်း၊ ဘဏ္ဍာရေး၊ ဘဏ်လုပ်ငန်း နဲ့ တခြားကဏ္ဍတွေအများအပြားရှိပါသေးတယ်။ လွန်ခဲ့ တဲ့ နိုဝင်ဘာလ ရန်ကုန်မှာလုပ်တဲ့ အိုင်တီကဏ္ဍပွဲမှာ ကနေဒါကပါဝင်ပြသခဲ့ပါတယ်။ ကနေဒါက အိုင်တီ ကုမ္ပဏီအသေးလေးတွေက သူတို့ကုန်စည်တွေအနည်းငယ်ရောင်းချခဲ့ရပါတယ်။ သူတို့ဝန်ဆောင်မှုတွေ ရောင်းချခဲ့ရပါတယ်။ ဒီတော့ဒါတွေဟာလဲ   အောင်မြင်မှု အငယ်စားလေးတွေပါဘဲ။ ကနေဒါနိုင်ငံရဲ့ ကျွမ်းကျင် မှုနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့လိုအပ်ချက်အံကျဖြစ်နေတဲ့ နောက်ထပ်ကဏ္ဍကတော့ စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍပါ။ ကနေဒါဟာ စိုက်ပျိုးရေးအင်အားကြီးနိုင်ငံပါ။   မြန်မာပြည်မှာစိုက်တဲ့ပဲနီကလေးနဲ့ပဲအမျိုးမျိုးကို ကနေဒါမှာလဲစိုက်ပါတယ်။ ဒီတော့ဒီကဏ္ဍမှာလဲ ကနေဒါနိုင်ငံရဲ့ နည်းပညာ၊ ကျွမ်းကျင်မှု၊ ဖြန့်ဖြူးရေးကွန်ရက် စတဲ့ အပျော့စားနဲ့ အမာစား နည်းပညာတွေအားလုံးအတွက် အခွင့်အလမ်းတွေအများကြီး ရှိနေတယ်လို့ထင်ပါတယ်။

အကောင်းမြင်သလား အဆိုးမြင်သလားဆိုတဲ့ မေးခွန်းကိုဖြေရရင်တော့ ဟုတ်ကဲ့ ကျွန်တော် သတိကြီးစွာနဲ့ အကောင်းမြင်ပါတယ်။

မေး။ ထိန်းချုပ်ကွပ်ကဲရေးအပိုင်းကိုပြောတော့ နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနဲ့ပတ်သက်လို့ နှစ်နိုင်ငံအကြားဘာ သဘောတူညီချက်မှ မရှိသေးဘူးလား။

အဖြေ။ အခုထိမရှိသေးပါဘူး။ ဒီကိစ္စကိုအခုအလွန်အားတက်သရောလေ့လာနေပါတယ်။ ဒီတော့ဖြစ်လာ နိုင်စရာရှိပါတယ်။ စီးပွါးရေးသမားတွေရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုလုပ်တာ နိုင်ငံတခုကလှပလို့၊ စိတ်ဝင်စားစရာကောင်း လို့ စိတ်လှုပ်ရှားစရာကောင်းလို့မဟုတ်ဘူး။ သူတို့ရဲ့ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေ လုံခြုံရဲ့လား၊ အမြတ်ထွက်နိုင်ပါ့မ လားကြည့်ပြီးလုပ်ကိုင်ကြတာဖြစ်တယ်။

မေး။ လူ့အခွင့်အရေးအပေါ် ကနေဒါနိုင်ငံကထားရှိတဲ့ကတိကဝတ်တွေနဲ့  မြန်မာနိုင်ငံတွင်းလူ့အခွင့်အရေး အဖွဲ့အစည်းတွေကိုအကူအညီပေးခဲ့တာတွေ တက်တက်ကြွကြွလုပ်ဆောင်နေတာတွေကို ခင်ဗျားပြောခဲ့ တယ်။ မြန်မာနိုင်ငံဟာလူ့အခွင့်အရေးကိစ္စမှာ ခုအထိ တိုက်ပွဲဝင်နေရတုံးပါ။ ကျနော်တို့ဆီမှာနိုင်ငံရေး အကျဉ်းသားတွေရှိတယ်။ နှစ်သစ်ကူးမတိုင်ခင် ဒီနေ့ သို့မဟုတ် မနက်ဖြန်လွတ်မယ်လို့တော့ မျှော်လင့် ရတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံက လူ့အခွင့်အရေးအခြေအနေတွေကို ကုလသမဂ္ဂနဲ့ ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့အစည်းတွေက ဝေဖန်ခဲ့ကြတယ်။ မကြာမတင်ကာလမှာ   မြန်မာနိုင်ငံတွင်း လူ့အခွင့်အရေးအခြေအနေတွေ တိုးတက်မှုရှိလာ မယ်လို့ခင်ဗျားမျှော်လင့်ပါသလား။

ဖြေ။ ဆက်လက်ပြီးတိုးတက်မှုတွေ ရှိနေလိမ့်မယ်လို့ ကျွန်တော် အကောင်းမြင်ပါတယ်။ ဒီအတွက်ယခင်အစိုးရ ဟောင်းကိုတော့အမှတ်ပေးရပါမယ်။ ဒီမိုကရေစီတစိတ်တပိုင်းသာရရှိသေးတဲ့နိုင်ငံဖြစ်ပေမဲ့ တိုးတက်မှုတွေ အများအပြားရှိခဲ့ပါတယ်။ သူလဲအလွန်ဆိုးဝါးနိမ့်ကျတဲ့အခြေအနေကစခဲ့ရတာဘဲပေါ့လေ။ ဒီအစိုးရဟာလဲ ဒါတွေကိုတိုးတက်အောင်လုပ်ဖို့ သန္နိဌာန်ချထားတဲ့ အစိုးရလို့ ကျွန်တော် ထင်ပါတယ်။ အကျဉ်းသားတွေလွှတ် ပေးတာကသက်သေပေါ့။ သူတို့လဲတိုးတက်အောင်ဆက်လုပ်သွားမှာပါ။ ဒါပေမဲ့ လူ့အခွင့်အရေးကိစ္စဆိုတာ ဘယ်တော့မှ ပြီးပြတ်သွားတယ်လို့ မရှိဘူး။ ချမ်းသာတဲ့နိုင်ငံတွေ၊ နှစ်ပေါင်းရာကျော်ဒီမိုကရေစီစနစ်ထွန်း ကားခဲ့တဲ့နိုင်ငံတွေတောင် လူ့အခွင့်အရေးအတွက် စိုးရိမ်ပူပန်ရတာတွေရှိနေတာဘဲ။ ဒီနိုင်ငံတွေမှာလဲ လူ့ အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေရှိနေတာဘဲ။ အာဏာရှိတဲ့သူတွေက လုပ်ပြီးအရေးယူမခံရတာတွေရှိတာဘဲ။ အုပ်စုတွေအဖွဲ့အစည်းတွေကို ဘေးဖယ်ချောင်ထိုးထားတာတွေရှိတာဘဲ။ ဒီတော့ ဟာဒီကိစ္စတွေတနေ့ တော့ပြီးသွားမှာပါ၊ ကျနော်တို့မှာ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုမရှိတော့ဘူး၊ ခြောက်ပစ်ကင်းသဲလဲစင်လူ့အခွင့် အရေးရနေပြီ ပြောလို့မဖြစ်ဘူး။ ဒီကိစ္စအတွက် အချိန်တိုင်းနိုးနိုးကြားကြားဖြစ်နေဖို့ လိုတယ်။

ဒီနိုင်ငံမှာ အလွန်စိုးရိမ်စရာကောင်းတဲ့ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေရှိနေတာ မှန်ပါတယ်။ ပဋိပက္ခဖြစ်ပွါးနေ တဲ့နေရာတွေမှာ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေရှိတာဘဲ။ တိုင်းရင်းသားအချင်းချင်းအကြား နဲ့ လူမျိုးရေးအ ကြမ်းဖက်မှုတွေ တဖြေးဖြေး ပပျောက်သွားမယ်လို့မျှော်လင့်ပါတယ်။

ဒီကိစ္စနဲ့ပတ်သက်လို့ခင်ဗျားကိုနမူနာတချို့ပြောပြချင်ပါတယ်။ လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်တွေအတွင်းကနေဒါနိုင်ငံက ကူညီထောက်ပံ့ခဲ့တဲ့စီမံကိန်းတွေအကြောင်းနမူနာလေးတွေပါ။ ကျနော်တို့က PEN Myanmar အဖွဲ့ကို တက်တက်ကြွကြွကူညီထောက်ပံ့ပေးနေတဲ့နိုင်ငံပါ။ ဒီအဖွဲ့က လွတ်လပ်စွာထုတ်ဖော်ပြောဆိုခွင့်၊ လွတ် လပ်စွာထုတ်ဝေခွင့်၊ လွတ်လပ်စွာပြောဆိုခွင့် စတာတွေအတွက် တိုက်ပွဲဝင်နေတဲ့အဖွဲ့ပါ။ မြန်မာနိုင်ငံထက် အများကြီးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်တဲ့နိုင်ငံတွေမှာလဲ ဒီလိုအခွင့်အရေးတွေ တိုက်ခိုက်ခံနေရ ချိုးဖောက်ခံနေရတာဘဲ။ ဒီတော့ဒီအဖွဲ့လုပ်နိုင်ခဲ့တာတွေအတွက် တကယ့်ကိုဂုဏ်ပြုချီးကျူးရမှာပါ။ သူတို့ဟာအင်မတန်တက်ကြွ တယ်၊ ပညာရှင်ဆန်ဆန်လုပ်တတ်ကြတယ်။

နောက်တဖွဲ့က Human Dignity Film Institute ပါ။ ဒီအဖွဲ့ကရန်ကုန်မှာ နှစ်စဉ် ဇွန်လဆိုရင် လူ့အခွင့် အရေးရုပ်ရှင်ပွဲတော်လုပ်တယ်။ ဒီအဖွဲ့ကိုစစချင်းနှစ်ကတဲက ကျနော်တို့ တက်တက်ကြွကြွ   ထောက်ပံ့နိုင်ခဲ့ တာအတွက်ဂုဏ်ယူပါတယ်။ သူတို့ဆီကသင်တန်းသားတွေကိုပေးတဲ့ဆုကိုလဲ ကနေဒါရုပ်ရှင်ဒါရိုက်တာနဲ့ မှတ်တမ်းရုပ်ရှင်ထုတ်လုပ်သူ Peter Wintonick ကိုဂုဏ်ပြုမှည့်ခေါ်ပြီး   ပေးနေတာလဲ ခင်ဗျား သိမယ်ထင်ပါ တယ်။ ငွေကြေးထောက်ပံ့တာအပြင် ကနေဒါနဲ့ဆက်နွယ်မှုတွေအများကြီးရှိနေပါတယ်။ မှတ်တမ်းရုပ်ရှင် ထုတ်လုပ်မှုမှာ ကနေဒါနိုင်ငံရဲ့ အစဉ်အလာကြီးမားမှုကို ကျနော်တို့ဂုဏ်ယူကြပါတယ်။ ဒီနိုင်ငံကမှတ်တမ်း ရုပ်ရှင်ထုတ်လုပ်သူတွေဟာလဲ လူ့အခွင့်အရေးကာကွယ်စောင့်ရှောက်နေသူတွေ ဖြစ်နေကြတာကိုမြင်ရတာ လည်းကျေနပ်မိပါတယ်။ တခြားတဘက်ကကြည့်ရင်လဲ လူ့အခွင့်အရေးဆိုတာမြန်မာနိုင်ငံအတွက်ဘဲ ပြော နေလို့မဖြစ်ဘူး၊ မြန်မာနိုင်ငံအတွက်ဘဲကာကွယ်နေလို့မဖြစ်ဘူး၊ ဒီကိစ္စဟာကမ္ဘာတဝှမ်းကလူတိုင်းစိတ်ဝင် စားတဲ့အကြောင်းအရာဖြစ်ပါတယ်။ ကမ္ဘာတဝှမ်းက လူတိုင်းကလဲ မြန်မာနိုင်ငံအကြောင်းစိတ်ဝင်စားကြပါ တယ်။ လွန်ခဲ့တဲ့ရာစုနှစ်တဝက်လုံးလုံး မြန်မာနိုင်ငံမှာဘာတွေဖြစ်နေတယ်ဆိုတာမသိခဲ့ကြရဘူး။ အခုတော့ မှတ်တမ်းရုပ်ရှင်တွေထွက်လာလို့တကယ့်အဖြစ်အပျက်တွေကိုသိကြရပြီ။ သူတို့အဖြစ်အပျက်တွေကိုကမ္ဘာ တဝှမ်းကလူတွေကိုပြောပြဘို့ မှတ်တမ်းရုပ်ရှင်ဟာ တကယ့်ကိုကောင်းတဲ့ နည်းလမ်းတခုပါဘဲ။ ဒီကိစ္စမှာကူ ညီခွင့်ရခဲ့တာကိုလဲ ကျနော်တို့ အလွန်ဂုဏ်ယူပါတယ်။

မေး။ နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးသမိုင်းဘက်ကိုပြန်လှည့်ခွင့်ပြုပါဦး။ မြန်မာနဲ့ကနေဒါဆက်ဆံရေးဟာ လွတ်လပ် ရေးမရခင်ကတဲကရှိခဲ့တယ်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း မြန်မာနိုင်ငံကို သိမ်းပိုက်ထားတဲ့ ဂျပန်စစ်တပ်ကို မဟာ မိတ်အဖွဲ့တွေကတိုက်ခိုက်စဉ်မှာ ကနေဒါစစ်သားတွေလဲပါခဲ့တယ်။ နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးကသမိုင်းဝင်အဖြစ် အပျက်ကလေးတွေကိုပြန်အမှတ်ရတာလေးတွေများရှိပါသလား။

ဖြေ။ ဒီကိစ္စမှာလည်းဒီလိုပါဘဲ။ မြန်မာနိုင်ငံကလူတော်တော်များများက ကနေဒါဆိုတာ အဝေးကြီးကနိုင်ငံ၊ အလွန်နေချင့်စဖွယ်ကောင်းတဲ့နိုင်ငံ မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ဘာမှမတူတဲ့နိုင်ငံ၊   မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ ဘာမှဆက်နွယ်မှုမရှိတဲ့ နိုင်ငံရယ်လို့ထင်တတ်ကြတယ်။ ဒါပေမဲ့တကယ်တန်းကျတော့ လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်ပေါင်းတရာကျော်ကတည်းက ရန်ကုန်ဆိုတာ အာရှမှာ လူမျိုးပေါင်းစုံဘာသာစကားပေါင်းစုံ အများဆုံးစုစည်းနေထိုင်တဲ့မြို့ဘဲ။ Sun Life နဲ့ Manulife လိုကနေဒါကုမ္ပဏီတွေလွန်ခဲ့တဲ့နှစ်တရာကျော်ကတည်းကရန်ကုန်မှာရှိခဲ့တယ်။ ဒီတော့စီးပွါးရေး ဆက်ဆံမှုက ပဝေသဏီကတဲကရှိခဲ့တာ။ ခင်ဗျားပြောသလိုပါဘဲ။ ၁၉၄၄-၄၅ ခုနှစ်တွေမှာ မြန်မာနိုင်ငံက ဝန်ရိုးတန်းတပ်ဖွဲ့တွေကိုမောင်းထုတ်တော့ လေတပ်ဖွဲ့မှာ ကနေဒါနိုင်ငံကပါခဲ့ပါတယ်။ ဒီနိုင်ငံက ဓနသဟာနိုင်ငံများစစ်သင်္ချိုင်းတွေမှာ အထူးသဖြင့် ထောက်ကြံ့မှာ ကနေဒါစစ်သားတွေကိုမြှုပ်နှံထားတာ အများအပြားရှိပါတယ်။

၁၉၆၀ စုနှစ်တွေနဲ့ ၁၉၇၀ စုနှစ်တွေတုံးကလဲ ကိုလံဘိုစီမံကိန်းဆိုတာရှိခဲ့တယ်။ အဲဒီမှာလဲ ကနေဒါနိုင်ငံက အားတက်သရောကူညီခဲ့တာဘဲ။ ခင်ဗျားရန်ကုန်ကလေးဆေးရုံကြီးကိုသွားကြည့်ရင်၊ အခုရန်ကင်းကလေး ဆေးရုံမဟုတ်ဘူးနော်၊ အရင်ရန်ကုန်ကလေးဆေးရုံအဟောင်းမူလနေရာကိုပြောတာ၊ အုတ်မြစ်မှာအနီ ရောင် မေပယ်လ်ရွက်လေးတွေ့မယ်။ အဲဒါကနေဒါအကူအညီနဲ့ ကနေဒါနည်းပညာနဲ့ဆောက်လုပ်ထားတယ် ဆိုတာကိုပြတာဘဲ။ ဒီနယ်ပယ်ဟာလဲကျနော်တို့ပြန်လည်စတင်လုပ်ဆောင်ချင်တဲ့နယ်ပယ်တခုပါဘဲ။ ကျန်း မာရေးမှာပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ချင်တယ်။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ကျန်းမာရေးကဏ္ဍဟာလဲကနေဒါနိုင်ငံကအများ ကြီးမျှဝေပေးနိုင်တဲ့နယ်ပယ်ဖြစ်နေလို့ပါ။ ကျနော်တို့မှာသိပ်ကိုထင်ရှားကောင်းမွန်တဲ့ဆေးရုံတွေ၊ သုတေ သနဌာနတွေရှိတယ်။ ပိုအရေးကြီးတာက သိပ်ကိုကောင်းတဲ့ ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုစနစ်ရှိ တယ်။ ဒါဟာမြန်မာနိုင်ငံလိုဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံတခုကလိုအပ်နေတဲ့အရာပါ။

ကျနော်ပြောခဲ့သလိုဘဲ နှစ်ပေါင်းအစိတ်လောက်ဆက်ဆံရေးပြတ်တောက်နေခဲ့တယ်။ ကုန်သွယ်ရေး၊ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု၊ ဖွံ့ဖြိုးရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု ဘာမှကိုမရှိဘဲဆက်ဆံရေးအေးစက်နေခဲ့တာ။ ကနေဒါကို သွားဘို့ဗီဇာလျှောက်ရတာလဲအရမ်းခက်ခဲ့တယ်။ မြန်မာကမ္ဘာလှည့်ခရီးသည်အနည်းငယ်နဲ့ နိုင်ငံခြား ကျောင်းသားတွေ၊ ရွှေ့ပြောင်းခိုလှုံလာသူတွေလောက်ဘဲရှိခဲ့တယ်။ ဒီတော့ အဆင့်မြင့်ဆက်ဆံမှု နဲ့ သံရုံး လဲဒီမှာမရှိခဲ့ဘူး။ ဒီတော့ကနေဒါနဲ့မြန်မာဆက်ဆံရေးဟာ သုညအဆင့်ထိရောက်သွားတာပေ့ါ။ ဆိုတော့ အခုသံရုံးဟာအစပါဘဲ။ ဒါပေမဲ့တခါတရံကျတော့လည်း အရောက်နောက်ကျတာကအကျိုးတောင်ရှိနေ သေးတာတွေလဲရှိပါတယ်။ အရာကိစ္စတွေကို သူများတွေနဲ့မတူအောင်ချဉ်းကပ်နိုင်စွမ်းရှိလာတယ်။ နောက် မှရောက်တဲ့သူဆိုတော့ သူများထက်ပိုပြီးမြန်မြန်ဆန်ဆန်လုပ်ရတာလဲရှိတယ်။ ဒါတွေကကျနော်တို့ဘာတွေ လုပ်မယ်ဆိုပြီးစဉ်းစားထားချက်တွေပါဘဲ။ ကျနော်တို့ကသူများထက်နဲနဲလေးနောက်ကျတယ်။ ဒီတော့ နှောင်းခဲ့တဲ့အချိန်တွေအတွက်အမီလိုက်ချင်တယ်။ကနေဒါနဲ့မြန်မာဆက်ဆံရေးကိုပြန်တည်ဆောက်ချင် တယ်။ ကျနော်ရှေ့မှာပြောခဲ့သလိုပါဘဲကျနော်တို့က   အောက်ခြေအဖွဲ့အစည်းတွေကို အကူအညီပေးတာက နေစခဲ့ပါတယ်။ အခုတော့အဆင့်မြင့်ပုဂ္ဂိုလ်တွေရဲ့အလည်အပတ်ခရီးစဉ်တွေရှိလာပါပြီ။ အခုနိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးလာတာဟာ ဝန်ကြီးအဆင့်မှာ တတိယမြောက်ခရီးစဉ်ဖြစ်ပါတယ်။ ဖွံ့ဖြိုးရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး လုပ်ငန်းအသစ်တွေအတွက်ဆွေးနွေးပြောဆိုတာတွေရှိခဲ့ပါတယ်။ ဗီဇာလျှောက်ဘို့ဌာနတခုဖွင့်ထားပါပြီ။ နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးက ပိုကျယ်ပြန့်လာ ပိုရင့်ကျက်လာပါပြီ။ ကုန်သွယ်ရေးတိုးမြင့်လာတာ၊ ဖွံ့ဖြိုးရေးပူး ပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတွေရှိလာပြီဆိုရင် ဒေါ်လာတွေလဲအများကြီးဝင်လာမယ်လို့ကျနော်တကယ့်ကိုမျှော်လင့် မိပါတယ်။ နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးရဲ့နောက်မှာ ချစ်ကြည်ရေးသာမက ငွေလဲပါလာမှာပေါ့။

မေး။ ကနေဒါနိုင်ငံကမြန်မာ့ဒီမိုကရေစီရေးလှုပ်ရှားမှုကိုတလျှောက်လုံး ဆယ်စုနှစ် ၂ ခုကျော်လောက် ကူညီ ထောက်ပံ့ပေးခဲ့တယ်။ ဒီထဲကတခုကတော့ မြန်မာတက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေကို ကနေဒါနိုင်ငံမှာ ရွှေ့ပြောင်း အခြေချခိုလှုံခွင့်ပေးခဲ့တာပါဘဲ။ ကျနော်သိသလောက်သူတို့ထဲကအတော်များများ အခုကနေဒါနိုင်ငံမှာ အတော်လေးအဆင်ပြေနေကြပြီ။ အတော်များများက ကုမ္ပဏီတွေမှာအလုပ်သမားတွေအဖြစ်လုပ်ကိုင်နေ ကြပြီ။ သူတို့တွေအခုအချိန်မှာဘာတွေများလုပ်ပေးနိုင်မလဲ။ ခင်ဗျားအမြင်လေးပြောပါဦး။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ လှုပ်ရှားလို့ရနိုင်မဲ့ ခွင်လေးတွေရှိတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံဟာဒီမိုကရေစီစနစ်ဆီအသွင်ကူးပြောင်းနေတယ်။

ဖြေ။ နှစ်ပိုင်းခွဲကြည့်ကြရအောင်ပါ။ သူတို့ကနေဒါအတွက်ဘာလုပ်ပေးနိုင်မလဲ၊ သူတို့မြန်မာနိုင်ငံအတွက် ဘာလုပ်ပေးနိုင်မလဲ။ ကနေဒါနိုင်ငံဟာ သူ့ဆီမှာ ယဉ်ကျေးမှုပေါင်းစုံ၊ လူမျိုးပေါင်းစုံရောနှောနေထိုင်နေထိုင် နေတာကိုသိပ်တန်ဘိုးထားတယ်။ ဒီတော့ဒီမှာကနေဒါတရုတ်တွေရှိတယ်၊ ကနေဒါအိန္ဒိယလူမျိုးတွေရှိတယ် ဒီလိုဘဲကနေဒါပေါ်တူဂီ၊ ကနေဒါအီတလီ၊ စတာတွေရှိတယ်။ ဒီလူတွေဟာနှစ်နိုင်ငံအကြားမှာပေါင်းကူးတံ တားသဖွယ်ဆောင်ရွက်ပေးခဲ့တာမကြာခဏဘဲရှိခဲ့ပါတယ်။ ဒါဟာအစိုးရကသေချာစည်းရုံးဖွဲ့စည်းပေးထား တာလဲမဟုတ်ဘူး ဒါကသဘာဝအရကိုသူ့အလိုလိုဖြစ်လာတာ။မြန်မာလူမျိုး စာရေးဆရာနဲ့သမိုင်းပညာရှင် ဂျိမ်းစ်မြင့်ပြောတာကိုကျနော်ယုံတယ်။ ရွှေ့ပြောင်းဝင်ရောက်လာသူတွေဟာ သူတို့မွေးဖွားခဲ့ရာနိုင်ငံရင်းကို လဲချစ်တယ်၊ သူတို့ကိုမွေးစားခဲ့ရာနိုင်ငံကိုလဲချစ်တယ်။ ဒါဘယ်နိုင်ငံသားဖြစ်ဖြစ်ဘဲ ဒီလိုမေတ္တာနှစ်မျိုးရှိ ကြတယ်။ ဒီမေတ္တာနှစ်ခုဟာကောင်းကောင်းကြီးယှဉ်တွဲနေနိုင်တယ်။ ဒီတော့ဒီလူတွေကပေါင်းကူးတံတား တွေဖြစ်လာမယ်။ ကနေဒါဟာသူတို့ကိုနိုင်ငံရဲ့အဖိုးတန်ပစ္စည်းတွေလို့သဘောထားတယ်။ နိုင်ငံတကာစီးပွါး ရေးကိစ္စတွေမှာကူညီဆောင်ရွက်ပေးနိုင်မယ်။ ယေဘူယျနိုင်ငံအချင်းချင်းနားလည်မှုရရှိရေးမှာကူညီပေးနိုင် ကြမယ်။

ဒီကိုကနေဒါနိုင်ငံသားတွေပြန်လာကြတာတွေ့ရလို့ဝမ်းသာတယ်။ သူတို့နဲ့အတူစီးပွါးရေးလုပ်ငန်းရှင်တ ယောက်ရဲ့ကျွမ်းကျင်မှုတွေပါလာကြတယ်၊ အရင်းအနှီးတွေပါလာကြတယ်။ ကနေဒါနိုင်ငံသားမြန်မာလူမျိုး အများအပြားလဲ စေတနာ့ဝန်ထမ်းတွေအဖြစ်ကူညီဆောင်ရွက်ပေးလိုစိတ်ရှိနေကြတာကိုတွေ့ရတယ်။ ဒါမှ မဟုတ်လဲ လူ့အခွင့်အရေးလို ငြိမ်းချမ်းရေးလိုကိစ္စတွေမှာဝင်ရောက်ဆောင်ရွက်ပေးလိုစိတ်ရှိကြတာကိုတွေ့ ရတယ်။ ရွှေ့ပြောင်းအခြေချလာသူတွေမှာ ထူးထူးခြားခြားကမ္ဘာ့အမြင်နဲ့ ထူးထူးခြားခြားကျွမ်းကျင်မှုတွေရှိ ကြတယ်။

မေး။ ခင်ဗျားတို့ရဲ့ဝန်ကြီးချုပ်အသစ် ဂျပ်စတင်ထရူးဒိုးကလူငယ်တယောက်ဘဲ။ သူကောမြန်မာပြည်ကို လာလည်လိမ့်မယ်လို့ခင်ဗျားမျှော်လင့်နိုင်ပါသလား။ သူလာရင်အထူးသဖြင့်လူငယ်တွေစိတ်ဓာတ်တက်ကြွ ကြမယ်။

ဖြေ။ အခုလောလောဆယ်တော့အစီအစဉ်မရှိပါဘူး။ ကျနော်ကလဲသူ့ကိုဒီကိုလာစေချင်ပါတယ်။ ကျနော်တို့ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးကလဲဒီနေ့ဘဲပြန်သွားတာဆိုတော့ ကျနော်တို့လဲနဲနဲလေးတော့ ပန်းနေတယ်။ ဒါပေမဲ့ဒီ ခရီးစဉ်ကတကယ့်ကိုအံ့မခန်းခရီးစဉ်ပါ။ ခင်ဗျားကခုနလူငယ်တွေအကြောင်းပြောခဲ့တယ်နော်။ ကျနော်တို့ ဝန်ကြီးချုပ်ကိုယ်တိုင်လဲ ဝန်ကြီးဌာနတခုကိုကိုင်ထားပါတယ်။ အဲဒီဌာနက လူငယ်ရေးရာဝန်ကြီးဌာနပါ။ သူ ကကျားမတန်းတူရေးနဲ့လူငယ့်ရေးရာတွေကိုအလွန်အလေးထားတဲ့သူ။ သူ့ကြောင့်ဘဲကနေဒါကလူငယ်တွေ နိုင်ငံရေးကို စိတ်ဝင်စားလာအောင် လှုံ့ဆော်ပေးနိုင်ခဲ့တယ်လို့ကျနော်ထင်ပါတယ်။ အခုလောလောဆယ်သူ တို့ကိုထိခိုက်လာနိုင်တဲ့ ပတ်သက်လာနိုင်တဲ့ ပြဿနာတွေတင်မကဘဲ နောင် အနှစ် ၃၀ ၄၀ မှာထိခိုက်လာ နိုင်တဲ့ကိစ္စတွေကိုလဲ ပိုပြီးစိတ်ဝင်စားလာကြပါတယ်။ ဒီကိစ္စမှာတော့ သူဟာအတော့်ကိုအပြုသဘော ဆောင်တဲ့အင်အားမျိုးရှိတဲ့သူပါ။ သူဟာကနေဒါမှာအလွန်ထင်ရှားသူလဲဖြစ်ပါတယ်။ ကနေဒါကိုအလွန် အောင်မြင်တဲ့နိုင်ငံလို့မကြာခဏမြင်ကြတယ်။ တကယ်တော့နည်းနည်းပျင်းစရာကောင်းတယ်၊ မှန်ပါတယ်၊ ကျနော်တို့ရဲ့အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံနဲ့ယှဉ်ရင်ပျင်းစရာကောင်းပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ သူ့စန်း သူ့အမြော်အမြင်တွေနဲ့ သူ့ရဲ့ လူငယ်ခေါင်းဆောင်ဆိုတဲ့ပုံရိပ်နဲ့ ကနေဒါနိုင်ငံကိုလန်းဆန်းတက်ကြွစေခဲ့ပါတယ်။ သူဟာနိုင်ငံသားတွေနဲ့ လဲဟိတ်ဟန်မပါဘဲတိုက်ရိုက်ဆက်သွယ်စကားပြောနိုင်သူပါ။

မေး။ ခင်ဗျားဒီမှာလွန်ခဲ့တဲ့ ၂ နှစ်ကျော်ကျော်လောက်သံရုံးဖွင့်ပြီးကတဲက ဆိုရှယ်မီဒီယာကိုအတော်လေး အားသွန်ခွန်စိုက်သံရုံးကသုံးနေတာတွေ့ရတယ်။ အထူးသဖြင့် Facebook မှာပေါ့။ ဘာကြောင့်လဲဗျ။

ဖြေ။ ကျနော်ကပီကင်းသံရုံးကပြောင်းလာတာပါ။ အဲဒီမှာလူထုသံခင်းတမန်ခင်းလုပ်ငန်းရဲ့အကြီးအကဲ အဖြစ်ဆောင်ရွက်ခဲ့တယ်။ ဆိုရှယ်မီဒီယာကိုအကြီးအကျယ်သုံးခဲ့ပါတယ်။ ဒါကသိပ်ကိုကွဲပြားတဲ့ဝန်းကျင် တရပ်ဘဲ။ ဘာလို့လဲဆိုတော့တရုတ်ပြည်မှာလွတ်လပ်စွာထုတ်ဖော်ပြောဆိုခွင့်ကသိပ်ရှိတာမဟုတ်ဘူး။ ဒီ တော့ Weibo လိုဆိုရှယ်မီဒီယာမှာကျနော်တို့   ပြောချင်တာတွေကိုသွားပြောရတယ်။ ဝေပိုက တရုတ်ရဲ့ Facebook ပေါ့။ ဒီမှာကျတော့နဲနဲမတူဘူး။ ကျနော်စောစောကပြောခဲ့သလိုပါဘဲ။ နောက်ကျမှရောက်လာတဲ့ သူရဲ့ကောင်းကွက်တွေဆိုတာလေ။ ဒီကိုရောက်လာတော့ကျနော်တို့သိပြီ။ ငါတို့ကသူများနိုင်ငံတွေလိုနိုင်ငံ ကြီးလဲမဟုတ်ဘူး။ ဒီမှာလူနဲ့ပစ္စည်းများများစားစားလဲမရှိဘူး။ ဒီတော့ကိုယ်ပြောချင်တာကို အများဆီရောက်   အောင်ဘယ်လိုလုပ်မလဲ။  ဘယ်လိုထိရောက်အောင်လုပ်မလဲစဉ်းစားရတယ်။ ပုံမှန်သုံးနေကျ သံတမန်နည်း လမ်းတွေသုံးနေမဲ့အစား ကိုယ့်အတွေးအမြင်ကို Facebook ပေါ်တင်ပြီး ချပြမယ်ဆုံးဖြတ်ခဲ့တယ်။ ဒီနည်းဟာ မြန်မာလူထုနဲ့ အထူးသဖြင့်လူငယ်တွေနဲ့ တိုက်ရိုက်ဆက်သွယ်နိုင်တဲ့နည်းဘဲ။

Facebook ပေါ်တင်လိုက်ရင် လူပေါင်း နှစ်သိန်းဆီတန်းရောက်သွားတာဘဲ။ ကျနော်တို့ Facebook မှာလူ ထုကိုချဉ်းကပ်တဲ့နည်းက ပုံမှန်ရုံးစာပုံစံမဟုတ်ဘူး ရင်းရင်းနှီးနှီးစကားဝိုင်းဖွဲ့တဲ့ပုံစံ။ ဒါကျနော်တို့နိုင်ငံကိုထင် ဟပ်စေတဲ့ပုံစံဘဲ။ ကျနော်တို့ကမြန်မာလူထုနဲ့ရင်းရင်းနှီးနှီးပြောချင်တယ် တန်းတူရည်တူဆက်ဆံချင်တယ်၊ အမြင်ချင်းဖလှယ်ချင်တယ်။ ကနေဒါနိုင်ငံအကြောင်းပြောပြချင်တယ်။ ဒီမှာဘာတွေလုပ်နေလဲဆိုတာ ပြော ပြချင်တယ်။ ဘာတွေဦးစားပေးလုပ်နေတယ်ဆိုတဲ့အကြောင်း မြန်မာလူထုကိုနဲနဲလေးပိုသိစေချင်တယ်။ ကနေဒါနိုင်ငံရဲ့လောကအမြင်ကိုသိစေချင်တယ်။ ဒါတွေအားလုံးကိုတကယ့်ကိုရင်းရင်းနှီးနှီးစကားဝိုင်းဖွဲ့တဲ့ ပုံစံနဲ့လုပ်သွားတာပါ။ ဒါဟာပျော်စရာလဲကောင်းမယ်လို့မျှော်လင့်ပါတယ်။ ပျင်းစရာကောင်းတဲ့အစိုးရရဲ့ဝါဒ   ဖြန့်ချိရေးကရိယာ မဖြစ်စေချင်ဘူး။ ဖျော်ဖြေရေးလက်နက် ဆက်သွယ်ရေးလက်နက်ဘဲဖြစ်စေချင်တယ်။

မေး။ အကြပ်အတည်းကြုံတဲ့အချိန် လူမှုရေးအရတင်းမာမှုတွေဖြစ်နေတဲ့အချိန်တွေမှာ ဆိုရှယ်မီဒီယာရဲ့ ဆိုးပြစ်တွေကိုလဲကျနော်တို့ဆီမှာကြုံနေရတယ်။ ဒါတွေကိုရောဘယ်လိုထင်ပါသလဲ။ ဒါတွေကိုမြန်မာနိုင်ငံ အနေနဲ့အကောင်းဆုံးဖြစ်အောင်ဘယ်လိုကိုင်တွယ်သွားနိုင်ပါမလဲ။

ဖြေ။ အသံလွှင့်မီဒီယာတိုင်းမှာ ကောင်းတာလဲရှိ ဆိုးတာလဲရှိဘဲ။ တကယ်တမ်းတော့ကိစ္စတော်တော်များ များမှာရပ်ရွာအသိုင်းအဝိုင်းကမိမိဖာသာစောင့်ကြည့်ထိန်းကျောင်းသွားနိုင်တာတွေ့ရပါတယ်။ ဆိုရှယ်မီဒီ ယာမှာဆွေးနွေးငြင်းခုံတာတွေရှိမယ်။ ပီးရင်ပီးသွားတာဘဲ ဒါမှမဟုတ်လဲ သူ့ဖာသာဖြေရှင်းပီးသားဖြစ်သွား တာဘဲ။ ခင်ဗျားပြောနေတာ အကြမ်းဖက်မှုဖြစ်အောင်လှုံ့ဆော်တာတို့ အမုန်းစကားဖြန့်ချိတာတို့ကိုပြောတာ မဟုတ်လား။ ဒီကိစ္စဟာအတော်သတိထားရမဲ့ကိစ္စလို့ကျနော်ထင်ပါတယ်။ အမုန်းပွားစေတဲ့စကားပြောမှာကို ကြောက်နေရင်လဲလွတ်လပ်စွာပြောဆိုခွင့်ကိုပိတ်ပင်ရာရောက်မယ်။ ပိတ်ပင်အောင်သပ်လျှိုရာရောက်မယ်။ လွတ်လပ်စွာပြောဆိုခွင့်ကိုယ်တိုင်ကိုက ပြဿနာတွေကိုဖြေရှင်းတဲ့နည်းလမ်းတခုဘဲဆိုတာနားလည်ထားရ မယ်။ အပြန်အလှန်လေးစားမှုနဲ့သည်းခံမှုဟာ ကျိုးကြောင်းဆီလျော်ပြီး ယုတ္တိလဲရှိတယ်ဆိုတာကျနော် ကောင်းကောင်းသဘောပေါက်ထားပါတယ်။ လွတ်လပ်စွာဆွေးနွေးခွင့်သာရှိရင်လူအများစုကသူတို့ကို ထောက်ခံကြမှာဘဲ။

တခြားတဘက်ကကြည့်ရင်လဲ အကြမ်းဘက်မှုဖြစ်အောင်လှုံ့ဆော်သူတွေကို ဥပဒေအရအရေးယူရမယ်။ ဒါ ပေမဲ့ဒီကြားမှာသေချာတော့စည်းခြားထားရမယ်။ ကျနော်တို့ကံကောင်းတာက ကျနော်တို့ဖေ့စ်ဘွတ်စာမျက် နှာမှာ အပျက်သဘောသဘောထားမှတ်ချက်ပေးတာတွေ မကြုံရသေးဘူး။ ဒီလိုသဘောထားမှတ်ချက်လာ ပေးထားရင်လဲ ဖျက်ပစ်တာမျိုးလုပ်ထားမယ်လို့မထင်ပါဘူး။ ကျနော်တို့အစိုးရရဲ့မူဝါဒတွေကိုခင်ဗျားမကြိုက် ဘူးလား ရပါတယ်။ ခင်ဗျားမှာလွတ်လပ်စွာပြောရေးဆိုခွင့်ရှိပါတယ်။ ကျနော်တို့ဖေ့စ်ဘွတ်စာမျက်နှာမှာ ခင်ဗျားရဲ့သဘောထားမှတ်ချက်လေးရေးထားခဲ့ရင် ကျနော်တို့အတွက်သိပ်ကောင်းတာပေါ့။ ခင်ဗျားက သံတမန်တဦးဖြစ်နေရင် လူတွေကခင်ဗျားကိုကောင်းကောင်းမွန်မွန်ဆက်ဆံမယ် ယဉ်ယဉ်ကျေးကျေး ဆက် ဆံမယ်။ ဒါပေမဲ့ကျနော်တို့ကလူတွေရဲ့တကယ့်ထင်မြင်ချက်အစစ်အမှန်ကိုသိချင်တာ။

ဆိုရှယ်မီဒီယာကိုဘာကြောင့်အားတက်သရောသုံးချင်ရလဲဆိုတဲ့ နောက်ထပ်အကြောင်းတချက်ကိုလဲ ခင်ဗျားကိုပြောပြသင့်ခဲ့တယ်လို့ထင်ပါတယ်။ ဒါဟာကျနော်တို့အတွက် အသံလွှင့်မီဒီယာ တခုသက်သက် မဟုတ်ဘူး။ ကျနော်တို့ရဲ့ပြဿနာတခုက ဒီနိုင်ငံနဲ့အကြာကြီး အဆက်အသွယ်မရှိသလောက်ဖြစ်နေခဲ့တော့   မြန်မာပြည်သားတွေ ဘာတွေတွေးနေကြတယ်ဆိုတာ ကျနော်တို့မသိဘူးဖြစ်နေတယ်။ ဆိုရှယ်မီဒီယာဆို တာကလူတွေရဲ့စိတ်ကိုဖတ်နိုင်အောင်လုပ်ပေးတဲ့အရာတခုလို့ကျနော်ထင်တယ်။ ဒီနည်းနဲ့ရပ်ရွာအသိုင်း အဝိုင်းရဲ့စိတ်ကိုလဲဖတ်နိုင်တယ်။ ဘာလို့လဲဆိုတော့လူတွေကသူတို့စိတ်ထဲရှိတာအတိအကျကို ဆိုရှယ်မီ ဒီယာပေါ်မှာပြောကြတာ။ မြန်မာနိုင်ငံသားတွေက ခေါင်းဖြူနေတဲ့နိုင်ငံခြားသားတယောက်ကို ရိုင်းရိုင်းစိုင်း စိုင်းပြောမှာမဟုတ်ဘူး ခွတီးခွကျပြောမှာမဟုတ်ဘူး။ ဒီတော့လူတွေက ကနေဒါနိုင်ငံအပေါ်ဘယ်လိုမြင်ကြ တယ် ဆိုတာနဲ့ အခြားအကြောင်းအရာတွေကို ဆိုရှယ်မီဒီယာပေါ်ကသာ သေသေချာချာနားထောင်နိုင်တာ ကြောင့် ဆိုရှယ်မီဒီယာဟာကျနော်တို့အတွက်သိပ်အသုံးဝင်ပါတယ်။ ကျနော်တို့ရဲ့စာမျက်နှာ Facebook.com/CanadaYangon မှာ ဖော်လိုးလုပ်ပေးထားကြပါ။

မေး။ ကျနော်တို့နိုင်ငံမှာ ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲတွေလုပ်နေတာ ၄-၅ နှစ်လောက်ရှိပြီ။ ရလဒ်တချို့ထွက်ခဲ့ ပေမဲ့တိုက်နေကြတုံးဘဲ။ တချို့နေရာတွေမှာတင်းမာမှု တချို့ရှိနေတုံးဘဲ။   မြန်မာနိုင်ငံကငြိမ်းချမ်းရေးဖြစ်စဉ်  အပေါ်ဘယ်လိုထင်ပါသလဲ။ ငြိမ်းချမ်းရေးဖြစ်စဉ်မှာ ကနေဒါနိုင်ငံပါဝင်နိုင်မဲ့အခန်းကဏ္ဍလေးများရှိပါသလား

ဖြေ။ ငြိမ်းချမ်းရေးဖြစ်စဉ်ကတော့မြန်မာပြည်သူတွေကိုယ်တိုင်လုပ်ကိုင်ရမဲ့အရာပါ။ နိုင်ငံခြားသားတွေက ခင်ဗျားတို့ပြဿနာတွေထဲလာပြီး ဝင်ရှင်းပေးနိုင်မှာမဟုတ်ဘူး။   မြန်မာပြည်သူတွေကလဲ သူတို့ပြဿနာတွေ ကိုနိုင်ငံခြားသားတွေဝင်လာပြီးဖြေရှင်းပေးတာမကြိုက်ဘူးလို့ကျနော်သေချာပေါက်ပြောရဲပါတယ်။ ဖွံ့ဖြိုးရေး ဆိုင်ရာပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု၊ လူ့အခွင့်အရေးစတဲ့ နယ်ပယ်တွေလိုမှာပါဘဲ၊ မြန်မာပြည်သူတွေရဲ့လိုအပ်ချက် ကိုကနေဒါနိုင်ငံကတုံ့ပြန်ဆောင်ရွက်ပေးတာဖြစ်မှာပါ။ ကျနော်တို့ကလဲခင်ဗျားတို့ထဲဝင်ပြီးဘယ်လိုဖြေရှင်း လိုက်ပါလို့မပြောချင်ပါဘူး။ ကျနော်တို့ကငြိမ်းချမ်းရေးဖြစ်စဉ်မှာ အပြင်ပန်းကဘဲတိတိကျကျနေပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ငြိမ်းချမ်းရေးဖြစ်စဉ်မှာပါဝင်သူတွေကိုတော့ ဒီဖြစ်စဉ်မျိုးတခြားနိုင်ငံတွေမှာ ဘယ်လိုအောင်မြင်ခဲ့ တယ် ဘယ်လိုမအောင်မြင်ခဲ့ဘူးဆိုတာတွေ ပိုနားလည်အောင်ပြောပြပေးနိုင်ပါတယ်။ ဒီနယ်ပယ်မှာ ကျနော် တို့က သင်တန်းတွေပေးဘို့ငွေကြေးကူညီနိုင်ပါတယ်၊ အတွေ့အကြုံဖလှယ်နိုင်ဘို့   ငွေကြေးကူညီနိုင်ပါတယ်၊ ဒါမျိုးတွေ လုပ်ပေးနိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ဒီလိုကူညီတာလဲ မြန်မာပြည်သူတွေရဲ့ဖိတ်ခေါ်ချက်နဲ့သာလုပ်ပေးနိုင် မှာဖြစ်ပါတယ်။

မေး။ ကျနော်နောက်ထပ်တို့ထိချင်တဲ့အကြောင်းအရာကတော့ ကနေဒါနိုင်ငံရဲ့ ကမ္ဘာမှာရှိတဲ့အခန်းကဏ္ဍပါ။ ခင်ဗျားတို့မှာအခု ဝန်ကြီးချုပ်သစ် ဂျပ်စတင်ထရူးဒိုးရှိနေပြီ ပီးတော့အမေရိကန်နိုင်ငံနဲ့လဲ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံ တခုဖြစ်တယ်။ ပြောင်းလဲနေတဲ့ကမ္ဘာကြီးမှာခင်ဗျားတို့ခေါင်းဆောင်ရဲ့အခန်းကဏ္ဍကိုခင်ဗျားဘယ်လိုမြင်ပါ သလဲ။

ဖြေ။အစိုးရသစ်မှာအလွန်ရှင်းလင်းတဲ့အကြံအစည်အတွေးအမြင်တွေရှိတယ်လို့ကျနော်ထင်ပါတယ်။ ကနေဒါနိုင်ငံကိုကမ္ဘာကြီးကဘယ်လိုမြင်စေချင်တယ်ဆိုတာရယ် ပီးတော့ကျနော်တို့အစိုးရသစ်ရဲ့   နောက်ထပ်အဓိကအစပျိုးဆောင်ရွက်ချက်က ကုလသမဂ္ဂစနစ်ကြီးမှာနက်နက်ရှိုင်းရှိုင်းပြန်လည်ထိတွေ့ ဆက်ဆံချင်တာပါဘဲ။ ကနေဒါနိုင်ငံဟာကမ္ဘာ့အရေးမှာ ဘက်ပေါင်းစုံအားလုံး ပါဝင်ရေးဆိုတဲ့အယူအဆကို စွဲစွဲမြဲမြဲယုံကြည်တဲ့နိုင်ငံဖြစ်ပါတယ်။ ငြိမ်းချမ်းတဲ့ကမ္ဘာပြုဖြစ်စဉ်နဲ့ ဘက်ပေါင်းစုံအားလုံးပါဝင်ရေး တို့ကိုထိပ် တန်းဦးစားပေးတဲ့နိုင်ငံအဖြစ် ကနေဒါကိုအများကသိကြပါတယ်။ ကုလသမဂ္ဂရဲ့လှုပ်ရှားမှုတွေမှာတက်တက် ကြွကြွပါဝင်ဆောင်ရွက်တာနဲ့ ကမ္ဘာတဝှမ်းငြိမ်းချမ်းမှုထိန်းသိမ်းရေးတပ်ဖွဲ့တွေမှာပါဝင်ဆောင်ရွက်တာတွေ ကြောင့်လည်း ကနေဒါနိုင်ငံကိုသိကြပါတယ်။ ဘက်ပေါင်းစုံအားလုံးပါဝင်ဆောင်ရွက်ရေးစနစ်ကြီးမှာ ကနေဒါနိုင်ငံကနေရာတနေရာပြန်ရဘို့ ကနေဒါအစိုးရသစ်ကလိုချင်ပါတယ်။ ကျနော်တို့ဝန်ကြီးဌာနကို ကမ္ဘာ့ရေးရာကနေဒါ လို့နာမည်ပြင်ပေးထားတာ နာမည်ပေးရုံသက်သက်မဟုတ်ဘူး ကနေဒါရဲ့အခန်း ကဏ္ဍကိုဝန်ကြီးချုပ်ကမြင်လို့ပေးထားတာ။ ရာသီဥတုဖောက်ပြန်မှုလိုကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာပြဿနာကြီးတွေ မှာလူသားမျိုးနွယ်တရပ်လုံးရင်ဆိုင်နေရတဲ့ အဓိကစိန်ခေါ်မှုကြီးတွေကိုမြင်လို့ပေးထားတာဖြစ်တယ်။

မေး။ ခင်ဗျားဒီနိုင်ငံကိုရောက်တာ ၃ နှစ်ကျော်ပီ။ အခုထိကြုံခဲ့ရတာတွေထဲမှာ အရေးအပါဆုံးအဖြစ်အပျက် တွေကဘာတွေပါလဲ။   နိုဝင်ဘာရွေးကောက်ပွဲတော့ ခင်ဗျားကိုယ်တိုင်ကြုံလိုက်ရမယ်လို့ ကျနော်သေချာ ပေါက်ပြောရဲပါတယ်။ ဒီတော့ဘယ်ဟာတွေကခင်ဗျားအတွက်အရေးပါတဲ့အရာတွေဖြစ်ပါသလဲ။

ဖြေ။ ကျနော်ဘန်ကောက်သံရုံးမှာ နိုင်ငံရေးရာဌာနမှာအကြီးအကဲလုပ်စဉ်ကတဲက ၂၀၀၃ ကနေ ၂၀၀၇ ခုနှစ်အတွင်း ၄ နှစ်လောက်ဒီနိုင်ငံကိုခဏခဏလာခဲ့ရပါတယ်။ ဒီတော့မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ကျနော့် အတွေ့အကြုံက ၁၃ နှစ်ကျော်ပြီ။ ၂၀၀၃ ခုနှစ်ကနေဒီနေ့အထိကြီးမားတဲ့အပြောင်းအလဲတွေတွေ့ခဲ့ရပြီ။ အပြောင်းအလဲကနှေးကွေးသွားတာလဲမတွေ့ရသေးဘူး။ အနာဂတ်မှာပိုကြီးမားတဲ့အပြောင်းအလဲကြီးတွေ လာဦးမယ်လို့ကျနော်သေချာပေါက်ပြောရဲပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ဒီထဲကအဖြစ်အပျက်တခုကိုတော့ဖြင့်ပြောချင် ပါတယ်။ အဲဒါကရွေးကောက်ပွဲနေ့ပါ။ ကျနော်တို့သံရုံးကသေးသေးလေး လို့ခင်ဗျားကိုပြောခဲ့ပြီးသားနော်။ ဒါပေမဲ့ ရွေးကောက်ပွဲစောင့်ကြည့်လေ့လာသူများအဖြစ် ကျနော်တို့ ၇ ဖွဲ့စေလွှတ်ခဲ့ပါတယ်။ ရုံးမှာစီမံစရာ တွေရှိတာကို စီမံဘို့ချန်ထားခဲ့ရတဲ့တယောက်ကလွဲရင် အကုန်လုံး စောင့်ကြည့်လေ့လာအကဲခတ်သူတွေ ချည်းဘဲ။ ဘန်ကောက်သံရုံးကကျနော်တို့လုပ်ဖော်ကိုင်ဘက်တဦးလဲလာတယ်၊ ပီးတော့အော့တာဝါမြန်မာ ဆိုင်ရာဌာနက တယောက်လဲလာတယ်။ အားလုံး ၁၄ ယောက်ကို ၂ ယောက်စီ ၇ ဖွဲ့ဖွဲ့လိုက်တယ်။ ရွေး ကောက်ပွဲအကဲခတ်လုပ်ငန်းတွေကို ဧရာဝတီမြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသ၊ ပဲခူး၊ မွန်ပြည်နယ် ကရင်ပြည်နယ် နဲ့ ရန်ကုန်တို့မှာပြုလုပ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီ ၇ ဖွဲ့က မဲရုံ ၅၀ ကိုသွားရောက်နိုင်ခဲ့တယ်လို့ ကျနော်ယုံယုံကြည်ကြည် ပြောရဲပါတယ်။ မဲရုံတွေမှာမဲရေတွက်တာကိုလဲစောင့်ကြည့်ခဲ့ပါတယ်။

ကျနော့်အတွက်ကတော့တကယ့်ကိုထူးထူးခြားခြားပါဘဲ။ ရွေးကောက်ပွဲနေ့မတိုင်ခင်တရက်မှာဘိုကလေး မြို့ကိုသွားတယ်။ ဘိုကလေးကိုကျနော်ကသိပ်သဘောကျတယ်။ ဘန်ကောက်မှာ သံတမန်အဖြစ်တာဝန် ကျနေတုံးက နာဂစ်ဖြစ်တော့ ဘိုကလေးကိုရောက်ခဲ့တယ်။ ဘိုကလေးကအရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းတွေ သဘာဝဘေးအန္တရာယ်အပေါ် တုံ့ပြန်ဆောင်ရွက်ပုံကို   လေ့လာဘို့ရောက်ခဲ့တာပါ။ ဘိုကလေးကိုအခု နောက် တခေါက်ထပ်ရောက်ရတော့သိပ်သဘောကျပါတယ်။ နာဂစ်မုန်တိုင်းတိုက်စဉ်ကနဲ့ အခု ပြန်လည်ထူထောင်   ရေးလုပ်ငန်းတွေအကြီးအကျယ် တိုးတက်နေတာမြင်ရတော့အရမ်းသဘောကျပါတယ်။ ရွေးကောက်ပွဲနေ့ကျ တော့ အများသူငါလိုဘဲ ကျနော်လဲ မနက် ၄ နာရီခွဲ ၅ နာရီလောက်မှာအိပ်ယာကထပါတယ်။ အပြင်မှာ မှောင်နေတုံးဘဲ။ ကျနော်က မနက် ၅ နာရီစောစောထရတာမျိုးကိုကြိုက်တဲ့လူမဟုတ်ဘူး။ ဒါပေမဲ့နှိုးစက် မြည်တဲ့အချိန်မှာကျနော်လဲအရမ်းစိတ်လှုပ်ရှားနေတယ်။ အိပ်ယာကခုန်ထပြီး တခုခုစားဘို့စားသောက်ဆိုင် ကိုပြေးသွားတယ်။ ဘုန်းကြီးတွေကလဲသူတို့ကျောင်းတိုက်တွေကထွက်လာနေကြတာကိုမြင်ရတာ အရမ်း ကြည်နူးဘို့ကောင်းတယ်။ တရားစာတွေရွတ်လို့၊ အပြင်မှာမှောင်နေတုံးဘဲ။ ဒါပေမဲ့မြို့ကလေးကတော့ အသက်ဝင်လာနေပြီ။ ကျနော်ကမနက်စာကိုအေးအေးဆေးဆေးဘဲစားနေတယ်။ ကျနော်ထင်တာက မနက် ၆ နာရီအထိမဲပေးတာစဦးမှာမဟုတ်ဘူးထင်နေတာ။ ၆ နာရီအထိဆို အချိန်တွေအများကြီးကျန် သေးတယ်ပေါ့။ ဒါပေမဲ့ မဲရုံကို ၆ နာရီထိုးဘို့ ၁၀ မိနစ်အလိုလောက်ရောက်သွားတော့ အရမ်းအံ့အားသင့် သွားတယ်။ လူတွေကတန်းစီနေကြတာအရှည်ကြီး မဲရုံတခုလုံးမဲမဲလှုပ်လို့။ မဲရုံကိုဖွဲ့စည်းထားတာကိုလဲ အထင်ကြီးလေးစားဖွယ်တွေ့ရပါတယ်။ ရွေးကောက်ပွဲဟာပျက်မှာဘဲလို့ပြောနေကြတာကလဲအများကြီး မဟုတ်လား။ မဲစာရင်းတွေ အကြီးအကျယ်မှားတယ်။ အားလုံးကဖရိုဖရဲဘဲ။ မဲရုံမှာတာဝန်ကျတဲ့သူတွေက ခင်ဗျားသိတဲ့အတိုင်း အသက် လေးဆယ်၊ ငါးဆယ်၊ ခြောက်ဆယ် ရှိကြတဲ့အမျိုးသမီးတွေချည်းဘဲ။ သူတို့ လုပ်နေတာ စစ်ဆင်ရေးတခုဆင်နွှဲနေသလို တကယ့်စည်းစနစ်တကျဘဲ။

စိတ်လှုပ်ရှားစရာကောင်းလိုက်ပုံကတော့ ဥရောပချန်ပီယံရှစ်ပွဲကြီးပွဲကောင်းတပွဲကန်တဲ့နေ့လိုလို၊ မင်္ဂလာ ဆောင်ရတဲ့နေ့လိုလိုဘဲ။ စိတ်လှုပ်ရှားရရုံမကဘူး စိတ်လဲပူရသေးတယ် ဘာလို့လဲဆိုတော့အခြေအနေက အချိန်မရွေးကပြောင်းကပြန်ဖြစ်သွားနိုင်တာကိုး။ ကြောက်စိတ်နဲ့စိတ်လှုပ်ရှားမှုတပြိုင်ထဲရှိနေတာ။ ခဏနေ တော့မဲရုံဖွင့် မဲပေးတာတွေစပြီ။   နောက်တနာရီလောက်ကြာတော့  လင်းလဲလင်းသွားပြီ တမြို့လုံးလဲလှုပ်ရှား အသက်ဝင်လာပြီ။ လူတွေရဲ့စိတ်ထဲမှာလဲ အပြောင်းအလဲတခုလာတော့မယ်ဆိုတဲ့ခံစားချက်တွေကိုယ်စီနဲ့။

လူတွေရဲ့ကြေက်ရွံ့ထိတ်လန့်စိတ်ကနေလာလို့နှင်းပျောက်သလိုတဖြေးဖြေးလွင့်ပါးပျောက်ကွယ်သွားပြီ။လူ တွေရဲ့မျက်နှာမှာလည်းစိုးရိမ်ပူပန်မှုတွေလျော့လာပြီး အပြုံးတွေကိုမြင်လာရပြီ။ မနက် ၁၀ နာရီ ၁၁ နာရီ လောက်ရောက်တော့ လူတွေဖုံးနဲ့ကိုယ့်ပုံကိုယ်ရိုက်ကုန်ကြပြီ။ စကားတွေအပြန်အလှန်ပြောနေကြပြီ။ ကျနော့်ကိုလဲ `နိုင်ငံခြားသားကြီး ဒီဘက်ကိုလာပါ ဓါတ်ပုံရိုက်ရအောင်´ လို့ခေါ်နေကြပြီ။ စိတ်တွေကလဲ အပျော်ဘက်ကိုကူးကုန်ကြပြီ။ ကျနော်လဲရန်ကုန်ဘက်ကိုကားပြန်မောင်းလာလိုက်တယ်။ ရန်ကုန်ကမဲရုံ တွေတချို့ကိုလျှောက်ကြည့်တယ်။ နောက်ဆုံးရောက်တဲ့မဲရုံကတော့ သံရုံးနားကရပ်ကွက်။ ခင်ဗျားသိတဲ့ အတိုင်းဒီရပ်ကွက်က ယဉ်ကျေးမှုပေါင်းစုံရှိနေတဲ့နေရာ။ ဆိုင်တဆိုင်ရှေ့ကမဲရုံသေးသေးလေးကိုသွား ကြည့်တယ်။ လူတွေကပြည့်လို့။ လူတိုင်းသူတို့ဆဲလ်ဖုံးတွေထုတ်ပြီး ဓါတ်ပုံတွေ ဗွီဒီယိုတွေရိုက်နေကြ တယ်။ အားကစားပွဲ ပွဲကြီးပွဲကောင်းတပွဲကိုကြည့်နေရတဲ့ခံစားမှုမျိုးပြန်ပေါ်လာပြန်တယ်။ မဲရေတွက်တဲ့ အသံတွေထွက်လာတော့ စိတ်လှုပ်ရှားရပြန်တယ်။ နာမည်တွေကိုတခုပြီးတခုဖတ်ပြနေတယ်။ တနေ့တာ ကုန်ဆုံးသွားတဲ့အချိန်မှာလူတွေရဲ့စိတ်ထဲ စိတ်သက်သာရာရသွားရုံမကဘူး အောင်မြင်မှုကြီးတရပ်ရသွား သလိုခံစားချက်အပြည့်နဲ့ဖြစ်နေတယ်။ တကယ်လဲသမိုင်းတွင်မဲ့အမှတ်တရနေ့တနေ့ပါဘဲ။ ဒီအောင်ပွဲဟာ ဒီချုပ်ပါတီအတွက်ကြီးမားတဲ့   အောင်ပွဲဖြစ်သလို ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးဖြစ်စဉ်အတွက်   အောင်ပွဲတခုလဲဖြစ် တယ်။ ဒီရွေးကောက်ပွဲဟာတကယ့်ကိုကြီးကြီးမားမားစနစ်တကျကျင်းပခဲ့တာဖြစ်သလို နှိုင်းယှဉ်ချက်အား ဖြင့် ပြဿနာလဲနည်းခဲ့တယ်။ ရခိုင်ပြည်နယ်မှာပြဿနာတချို့ရှိတာ၊ ပဋိပက္ခဖြစ်နေတဲ့ဒေသတွေမှာ ပြဿ နာတချို့ရှိတာကျနော်တို့သိပါတယ်။ ဒါပေမဲ့တကယ်တော့ဒီရွေးကောက်ပွဲဟာ အံ့အားသင့်စရာကောင်း လောက်အောင်အောင်မြင်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီပွဲက ဥရောပချန်ပီယံရှစ်ပွဲလိုမဟုတ်ဘူး။ ပွဲတော့ပြီးသွားပြီ၊ တရာသီ တော့ပြီးသွားပြီ ဆိုတာမျိုးမဟုတ်ဘဲ ခေတ်သစ်တခုရဲ့အစဖြစ်နေပါတယ်။ တကယ်တော့ဒါဟာလူတိုင်းအ တွက်အောင်ပွဲလဲဖြစ်တယ်။ ဇာတ်လမ်းသစ်တခုရဲ့အစလဲဖြစ်ပါတယ်။ ကျနော်မြန်မာပြည်မှာရှိနေစဉ်စိတ် လှုပ်ရှားစရာအကောင်းဆုံးအဖြစ်အပျက်ကတော့ဒါပါဘဲ။

မေး။ နောက်ဆုံးမေးခွန်းလေးမေးပါရစေ။ ခင်ဗျားကသံရုံးဝန်ထမ်းတွေကိုမြန်မာလုံချည် ထဘီတွေဝတ်ခိုင်း တယ်နော်။ ဘာလို့လဲဗျ။

ဖြေ။ အကြောင်းတွေတချို့ပြောပါမယ်။ ပထမအကြောင်းက လုံချည်ဝတ်ရတာ နေလို့ထိုင်လို့သက်သောင့် သက်သာရှိတယ် ဒီကရာသီဥတုအတွက်သိပ်ကောင်းတယ်။ သောကြာနေ့တိုင်းကျနော်တို့ လုံချည်ဝတ်ပါ တယ်။ ဒီလိုဘဲတနင်္လာနေ့မှာလဲဝတ်ပါတယ်။ နေ့ခင်းဘက် ထမင်းထွက်စားတဲ့အခါလဲ အေးပြီးပေါ့ပေါ့ပါးပါး ရှိတယ်။

နောက်အကြောင်းက ကျနော်ပြောချင်တဲ့သတင်းစကားလေးရှိလို့ပါ။ မြန်မာပြည်ဟာခေတ်မီဆန်းသစ်ရေး ကိုရှေ့ရှုပြီးသွားနေပြီ ဒီအချိန်မှာအရေးကြီးတာက မြန်မာကိုမြန်မာဖြစ်စေတဲ့ အရေးကြီးတဲ့အကြောင်း တွေ ကိုဆုံးရှုံးမသွားပါစေနဲ့။ မြန်မာလူမျိုးဟာနောက်လူမျိုးတမျိုးဖြစ်ချင်တဲ့စိတ်ပေါ်မလာသင့်ပါဘူး။ ကျန်းမာ ရေးစောင့်ရှောက်မှုမှာ၊ ပညာရေးမှာ၊ နည်းပညာအရာမှာ ခေတ်မီကောင်းမွန်ဘို့လိုတယ် ဒါပေမဲ့လုံချည်က တော့ အလွန်လက်တွေ့ကျပြီး လှပတဲ့ရိုးရာလဲဖြစ်တယ်။ ဒါလေးကိုတော့ဆက်ထိန်းထားသင့်တယ်လို့ ကျနော်ထင်ပါတယ်။ ခြင်းလုံးအားကစားလဲဒီလိုပါဘဲ။ လူတွေလမ်းကြားလေးတွေထဲ ကားရပ်တဲ့နေရာတွေ ထဲခြင်းလုံးကစားနေတာမြင်ရတာကျနော်သိပ်ကြိုက်တယ်။ ဒီအံမခန်းကောင်းတဲ့ အားကစားနည်းကိုကမ္ဘာသိ အောင်လုပ်သင့်တယ်လို့ထင်ပါတယ်။ ကျနော်ဟာခြင်းလုံးကစားရာမှာအတော်ချာပေမဲ့ လုံချည်ဝတ်ရာမှာ တော့အတော်လေးဟန်ကျနေပြီလို့ထင်ပါတယ်။ ကျနော့်သံရုံးက ကနေဒါဝန်ထမ်းတွေထဲက   ကျနော်တော့ လုံချည်မဝတ်ချင်ဘူးလို့ပြောတဲ့သူမတွေ့သေးဘူး။ ပထမဝတ်စရက်မှာတော့ နဲနဲလန့်နေသလိုဖြစ်နေမှာပေါ့။ နောက်ရက်တွေဝတ်ပြီး အသားကျသွားရင် အရင်ဟာဘဲပြန်ဝတ်မယ်ပြောတဲ့သူမရှိတော့ပါဘူး။

မေး။ တခြားဖြည့်ပြောချင်တာများရှိပါသေးသလားခင်ဗျာ။

ဖြေ။ ထပ်ဖြည့်ပြောစရာဆိုလို့ ကျနော်ပြောခဲ့တဲ့ ကနေဒါမြန်မာဆက်ဆံရေးအကြောင်းဘဲထပ်ပြောချင်ပါ တယ်။ ကျနော်တို့နှစ်နိုင်ငံဟာနေရာအတော်များများမှာ အကြီးအကျယ် ကွာခြားချက်တွေရှိလိမ့်မယ်။ ဒီခြားနားချက်တွေ ကွာခြားချက်တွေဆိုတာလဲ တခုနဲ့တခုအထောက်အပံ့ပေးနေတာဘဲ။ အပြန်အလှန် ကျေးဇူးပြုနေတာဘဲ။ တူတာတွေလဲအများကြီးရှိပါတယ်။ ဒီတူတာတွေက ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးနဲ့ လက် တွဲဆောင်ရွက်ရေးအတွက် အလားအလာကောင်းတွေအများကြီးပေါ်လာစေပါလိမ့်မယ်။ ကနေဒါနဲ့ မြန်မာ နှစ်နိုင်ငံဟာ အကြာကြီးကွဲကွာနေခဲ့ပြီးမှ အခုတခါပြန်ပြီး တယောက်အကြောင်းတယောက်သိလာကြ တော့မယ်။ ဒီကနေလှပပြီးအကျိုးဖြစ်ထွန်းတဲ့မိတ်ဆွေဖြစ်မှုပေါ်ပေါက်လာပါလိမ့်မယ်။